İslâm’da Aile ve Eşlerin Görevleri III

Aile İçi Görevleri Belirleyen Ana Âyet; Nisa 34

Kocaların ve kadınlarının özel görevlerine geçmeden önce, bu görevlere vücut veren ana âyetimiz olan Nisa sûresinin 34. âyetinin anlamını vermek istiyoruz:

“Erkekler kadınlarına karşı Allah’ın kendilerini birbirinden farklı/üs­tün kıldığı yetenekleri kullanarak ve mallarından harcamalar yapa­rak koruyucu ve ihtiyaçları giderici sorumluluk üstlenirler.^[1]

Erdemli kadınlar evlilik sözleşmesinin gerektirdiklerine itâat ederler. Allah’ın (haklarını)[2]korumasına kar­şılık onlar da kocalarının yokluğunda kendilerini (zina ve benzeri)cinsel haramlar­dan; kocalarının mallarını da zâyi olmaktan korurlar.^[3]

Nüşûz’undan;[4]evlilik akdinin/sözleşmesinin gereklerini yapmamaları ve cin­sel haramlara düşmeleri korkusunu taşıdığınız kadınlara (evlilik akdinin gereklerini yapmadıkları için)öğüt vere­bilir, (zina yaptıkları için)yataklarınızı ayırarak cinselliklerine ilgisiz kalabilir ve onları (yaralamayacak şekilde) fiziksel etkiyeuğratabilirsiniz. Uygulanabilir bu yöntemlerden sonra evlilik sözleş­mesinin gereklerini yapmada size saygı gösterirlerse onlara yüklenmek için bir sebep aramayın. Allah gerçekten çok yücedir, çok büyük­tür.”^[5]

1- Kocaların Görevleri

I.Nisa sûresinin 34. Âyeti’nin, “Erkekler kadınlarına karşı Allah’ın kendilerini birbirinden farklı/üs­tün kıldığı yetenekleri kullanarak ve mallarından harcamalar yapa­rak koruyucu ve ihtiyaçları giderici sorumluluk üstlenirler” şeklindeki bölümüne göre kocaların ilk görevleri şunlardır:

a. Mehir Vermek:Evlenirken kadına mehir vermek veya mehir sözleşmesi yapmak.

Kur’ân’da şöyle buyrulur:

“Kadınlara mehirlerini isteyerek hakları olarak verin; eğer gönül hoşluğu ile o mehrin bir kısmını size bağışlarlarsa onu da afiyetle yiyin.” (Nisa 4)

Mehir kadının hakkı olup Başlık’la ilgisi yoktur.

b. Nafaka Vermek: Bağımsız bir konutta yaşamalarını sağlayıp yediğimizi ve giydiğimizi ölçü alarak onların nafakalarını temin etmek.

Allah’ın Resûlü karısın üzerindeki hakların soran kocaya şöyle buyurdu:

“Yediğinden yedir, giydiğinden giydirir, şiddet uygulama, çirkinlikle niteleme, kırgınlığını ev dışına yansıtma.”.(Buharî Hayz 6)

c. Korumak:Maddî ve mânevî; örneğin fiilî tecavüzlerden, bazı yazılı ve görüntülü medyasal ürünler gibi mânevî tehlikelerden korumaktır.

Medya imanı giderecek ve cinsel nitelikli haramlara düşürecek korunulması gereken bir güçtür. Korumayı dinimizin yüklediği genel nitelikli Münker/Dinin ve aklının sakındırdıklarından koruma olarak değerlendirebiliriz.

““Mümin erkekler ve kadınlar birbirlerinin Evliya’sıdır: Onlar birbirlerini temsil edebilir ve birbirleri adına tasarrufta bulunabilirler.
Onlar Ma’ruf olanı emredip gerçekleştirmeye çalışırlar, Müker’den de (güçleri ölçüsünde sözlü ve fiilî olarak)sakındırırlar.
Namazı birliktelik içinde kılar ve zekâtı verirler.
(Hayatı düzenleyici emirleri ve yasaklarında) Allah’a ve Resûlü’ne itâat ederler. Onlar Allah’ın kendilerini merhametiyle kuşatacağı insanlardır. Hiç şüphesiz Allah karşı koyulamayacak güç sahibidir ve neylerse güzel eyleyendir.” ümin erkek ve kadınlar.” (Tevbe 71))

Bu koruma gereği birinci derece ilgili olduğumuz insanlara yöneliktir.

II.Nisa sûresinin 34. âyeti’nin:

“Nüşûz’undan;[6]evlilik akdinin/sözleşmesinin gereklerini yapmamaları ve cin­sel haramlara düşmeleri korkusunu taşıdığınız kadınlara (evlilik akdinin gereklerini yapmadıkları için)öğüt vere­bilir, (zina yaptıkları için)yataklarınızı ayırarak cinselliklerine ilgisiz kalabilir ve onları (yaralamayacak şekilde) fiziksel etkiye uğratabilirsiniz.” bölümüne göre kocaların diğer görevleri de şunlardır:

d. Eşlik Görevini Yapmak: Kadının hakkı olarak kocanın görevlerinden biri de onunla cinsel ilişkide bulunmaktır. Bu görevini gereği yapmayan erkek günahkâr olur. Dört ayı aşan ilgisizlik kadına hukuken boşanma davası açma hakkını kazandırır. Çünkü kadın kocalı-kocasız durumda bırakılamaz. (Nisa 129)

Kur’ân ifadesiyle erkek de kadın için cinsel haramlardan koruyucu bir örtü olduğundan hiç şüphesiz aynı şekilde kocanın cinselliğinden yararlan­mak da kadının hakkıdır.^[7]Kadın bu hakkını kadınlık görevini yaparak alır. Bu hakkını almasına yardımcı olmak da kocanın vazifesidir. Kocanın bu vazifesini yapmaması da, onu hem suçlu, hem de günahkâr kılar.

e. Öğüt Vermek:Dinî ve tıbbî gibi bir engeli olmaksızın kadınlık ve doğurmak türü evlilik akdinin gereklerini yerine getirmediğinde öğüt vermek.

f. Kadınlarla Güzel Geçinmek:Bu görev Rabbimizin Nisâ sûresinin 19. âyetindeki “…Onlarla İslâm Dini’nin ve ortak aklın kurallarını ölçü edinerek güzelce geçinin…”şeklindeki emrinin gereğidir. Bu görevi de şöylece özetleyebiliriz:

• Onların olumsuz yönlerine karşı sabırlı olmak,
• Onlara karşı sevgi ve saygı içeren bir dil kullanmak,
• Ailenin yönetiminde onların görüşlerini almak,
• Kendileri ve işlerini çirkinlikle vasıflandırmamaktır.

İlgisiz kalarak kocalı-kocasız gibi bir duruma düşürmemektir.( Bu görevle ilgili olarak ayrıca bak. Nisa 129)

Nisa sûresinin 19, 34 ve 129. âyetlerine göre açıklamaya çalıştığımız koca görevlerini teberrüken Peygamberimizin hadisleri ile bitirelim:

”Sizin en hayırlılarınız kadınlarına karşı hayırlı olanlarınızdır.”

Kıskanmak:Bu kıskançlık mesela kadının İslâmi ölçüleri çiğneyici kılık kıyafetini, izlediği dizileri ve görüştüğü insanları izlemek şeklinde Allah’ın razı olacağı kıskançlık olmalı, ama sıla-ı rahimine ve boşanma isteğine karşı çıkmak şeklinde görevlerini yapma sonucu sağladığı haklarını kısıtlayıcı olmamalıdır.

Zina yapmadıkçayataklarını ayırarak cinselliklerine ilgisiz kalmamak ve yaralamayacak şekilde de olsa asla dövmemek; yani fiziksel gücümüzü kullanarak hiçbir şekilde şiddet kullanmamak. Peygamberimiz:

1.“ Allah’ın kadın kullarını dövmeyiniz.” şeklindeki öğüt ve emir ver­miş olmasına,

2. Dövücü erkeklerin eş olarak seçilmesine karşı çıkma­sına^[8],

3. Kadınlarını dövenlerin erdemli insanlar olamayacaklarını du­yurmasına^[9]ve hayatı boyunca hiçbir sebeple, hiçbir eşini dövmemiş bulunmasına[10] rağmen Allah’ın Resûlü Peygamberimiz zina suçu için bir istisna getirerek kadın haklarına vurgu yaptığı Veda Haccı konuşmalarında şöyle buyurmuştur:

“Kadınlarınıza iyi davranmanızı/iyi davranılmasını öğütleme­nizi tavsiye ederim. Zira onlar sizin korumanız altındadır. Fâhişe–i mübeyyi­ne/zinâ yapmadıkça onlara karşı yerici ve zarar verici bir şekilde davranma hakkınız yoktur. Eğer zina ederlerse, onları yataklarında yalnız bırakabilir[11]ve yaralamaycak şekilde fiziksel etkiye maruz bırakabilirsiniz.”.”[12]

—–
[1] Âyette konu edilen ve tarafımızdan “koruyucu ve ihtiyaçları giderici sorumluluk üstlenmek”olarak çevrilenKavvam’lık, yalnızca evlilik akdinin gereği olarak kocanın karısına karşı yapmakla yükümlü olduğu görevlere ilişkindir. Bir başka konuda Kavvamlık söz konusu değildir. (Bak Zeccac Meânil-Kur’ân ve İ’rabuhu Nisâ 34)

[2] Mehir, nafaka ve boşanma tazminatı gibi haklar veya aleylerine yapılacak zina suçlamasının dört şahitle kayıtlanması gibi ayrıcalıklar…

[3] Âyette mevzu edilen kadınların Hâfizatlığı /Koruyuculuğu, Nûr 31 ve Ahzab 35’in delaletiyle ferclerini korumaları; zinâdan ve lezbiyenlikten korumaları/korunmalarıdır. Peygamberimizin sunacağımız şu hadisleri de kadının cinsel haramlardan korunması gereğini vurgulamakta, âyetin kadının Hafizatlığı kısmının mânasını pekiştirmektedir:

“Kadınların en hayırlısı, kendisine baktığında seni mutlu eden, meşrû çizgide emrettiğinde sana itâat eden, ayrıldığında kendisini (cinsel haramlardan)ve malını (gereksiz harcamaktan/zayi olmaktan)koruyandır.”

Nitekim Peygamberimiz açıklayıcı bu sözlerinin ardından konumuz olan Nisâ sûresinin 34. âyetini okumuştur. (Bak. İbn Kesîr Nisâ 34)

[4] Nüşûz, âyette Kânitat ve Hâfizat karşılığı olarak gelmiştir. Buna göre anlamlandırılmıştır.

[5] Kişi karısını doğrudan boşama yoluna gidebileceğinden ve mesela öğütle dövme bir araya getirilemeyeceğinden âyetteki öğüt verme, yatakları ayırma ve dövme şeklindeki emirleri, ibaha/yapılabilir olma şeklinde anlıyoruz.

[6] Nüşûz, âyette Kânitat ve Hâfizat karşılığı olarak gelmiştir. Buna göre anlamlandırılmıştır.

[7] Bakara 187.

Kadın Eşi Haramdan Korumak

Eşini cinsel haramlardan korumak kocanın görevidir. İslâm bilginleri şu görüş çerçevesinde birleşmektedirler: Karısının ilişkiye arzulu zamanlarını gözeterek onu diğer bir erkeğe eğilimden korumak kocanın görevidir. Karısına karşı cinsel görevini yapma gücünü kendisinde bulamayan kişinin, onu dışa eğilimden korumak için cinsel gücünü arttıracak ve arzularını geliştirecek özel gıda ve ilaç alması da görevidir. (Bak. Kurtubî Bakara 228; Feyzûl-Kadîr 1/100 )

[8] Fatıma bint-i Kays Peygamberimize gelerek tâlipleri arasında yer alan Ebül-Cehm isimli sahâbîye ilişkin görüş almak ister. Peygamberimiz, eşlerini döven bir insan olduğu için ona onay vermez. (Müslim Talâk 36; Ebu Davûd Talâk 39)

[9] Ebû Davûd Nikâh 43

[10] İbn Kes’ır Kalem 4

[11] Başkalarıyla ilişkilerinden gebe kalıp kalmadıklarını öğrenmek için yataklarında yalnız bırakılarak kendileriyle cinsel ilişkiye girilmeyebilir.

[12] Tirmizi Reda 11,İ.Mace Nikâh 3 İbn Kesîr, Nisa 34

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi