islami haberdini haberortadoğu haberleriislam coğrafyası
DOLAR
32,3847
EURO
35,0605
ALTIN
2.325,56
BIST
9.110,65
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Az Bulutlu
23°C
İstanbul
23°C
Az Bulutlu
Cumartesi Az Bulutlu
22°C
Pazar Parçalı Bulutlu
22°C
Pazartesi Az Bulutlu
24°C
Salı Az Bulutlu
18°C

Ayasofya-i Kebîr Câmi-i Şerîfi

Ayasofya-i Kebîr Câmi-i Şerîfi
Mimar Zeynep Aybüke TİRYAKİ

Günümüze kadar ayakta kalmayı başaran Ayasofya 537 yılında kilise olarak kullanılmaya başlanmıştır. 916 yıl kilise olan yapı, 1453 Yılında Fatih Sultan Mehmed tarafından İstanbul’un fethiyle camiye çevrilerek, 482 yıl cami olarak kullanılmıştır. Atatürk’ün emri ve Bakanlar Kurulu’nun kararı ile 1935 yılında müzeye çevrilen Ayasofya 2020 yılında yeniden camiye çevrilerek Müslümanların ibadetine açılmıştır.

Günümüzde İstanbul, Fatih ilçesi Ayasofya Meydanında bulunmaktadır. 1985’den beri UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer almaktadır.

Ayasofya ilk yapıldığında, Büyük Kilise (Megale Ekklesia) olarak adlandırılmıştır. Ancak Kilise V. yüzyıldan itibaren Sophia olarak anılmaya başlanmıştır. 1453’teki fetihten sonra kilisenin adı, günümüzde de kullanıldığı hali olan “Ayasofya” olarak değiştirilmiştir.

II. Selim, 1573’te Ayasofya Camii’nin etrafını binalardan temizletip, payandalarla camiyi kuvvetlendirmiş, minare ve medrese ekletmiştir. Bu inşaatlar sürerken Mimar Sinan’a emir vererek kendisi için bir türbe yaptırmıştır. Türbede II. Selim’den başka eşi Nurbanu Sultan, kızları Gevherhan, İsmihan, Fatma sultanlar ile şehzadeleri Süleyman, Osman, Cihangir, Mustafa, Abdullah ve III. Murad’ın oğulları ve kızları da yatmaktadır. Türbede günümüzde 42 sanduka mevcuttur.

Ayasofya’nın duvarları, kubbesinin ağırlığından dolayı yaşanan dışa açılmalar nedeniyle belli sağlamlaştırma müdanelerine maruz kalmışsa da bunlar yeterli olmamıştır. Mimar Sinan kubbeyi taşıyan payeler ve yan duvarlar arasındaki boşluklara kemer eklemeleriyle ve ağır dayanak duvarlarıyla yapıyı destekleyerek bu soruna çözüm bulmuştur.

Minareler; İstanbul’un fethinin ardından Ayasofya kilisesi camiye çevrildikten sonra, Fatih tarafından yarım kubbelerden birinin üzerine bir ahşap minare yaptırılmış, fakat bu minare günümüze ulaşmamıştır. Güneydoğu’da bulunan minare, Fatih Sultan Mehmed veya II. Bayezıd dönemine aittir. Bab-ı Hümayun tarafındaki minarenin, Güneybatı ve Kuzeybatı yönündeki eş minareler Mimar Sinan tarafından yapılmıştır.

Sekiz Adet Büyük Hat Levha; Bu levhalar Sultan Abdülmecid döneminde yapılan onarımlar sırasında hattat Kazasker Mustafa İzzet Efendi tarafından, kenevirden yapılmış yeşil zemin üzerine, altın yaldız ile yazılmıştır. “Allah, Hz. Muhammed, Dört Halife, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin” isimlerinin yazılı olduğu sekiz adet levhanın, İslam Dünyası’nın en büyük hat levhalarından olduğu bilinmektedir. Dev levhaların çapı 7.5 metre olup, harf kalınlığı ise 35 cm’dir.

Osmanlı hükümdarları Ayasofya’nın bakımına ve cami olarak zenginleşmesine itina gösterdikleri gibi halk da bu iş için vakıflar yapmıştır. Mihrabın sağındaki dehlizin içinde görülen XVII. yüzyıla ait Kâbe ve Medine tasvirli çiniler, bu tarzdaki halk vakıflarından kalmış hâtıralardır. Ayrıca içeride bazıları bizzat padişahlar (III. Ahmed, II. Mahmud) veya tanınmış hattatlar tarafından yazılmış levhalar da bulunmaktadır.

Mimari Terim

Payanda; halk arasında eli böğründe olarak da bilinen payanda, mimari bir yapıda düşey bir elemanı desteklemek için kullanılan yapı elemanıdır. Bir mimari eserde kubbe ve çatı ağırlığını duvarlara transfer etmek için kullanılan yönteme uçan payanda denir. Ayasofya’da uçan payandalar bulunmaktadır. 

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.