Haydar Aliyev Kültür Merkezi

Mimar: Zaha Hadid Mimarlık

Yer: Bakü, Azerbeycan

Yapım Yılı:  2013

Zaha Hadid Architects, 2007 yılındaki bir yarışmanın ardından Haydar Aliyev Merkezi’nin mimarları olarak atanmışlardır. Ülkenin kültürel programlarının ana binası olacak şekilde tasarlanan merkez, Bakü’de çok yaygın olan katı ve genellikle anıtsal Sovyet mimarisinden koparak bunun yerine Azeri kültürünün hassasiyetlerini ve geleceğe bakan bir ulusun iyimserliğini ifade etmeyi hedefleyerek tasarlanmıştır.

Mimar Zeynep Aybüke Tiryaki

Haydar Aliyev Merkezi; çevresindeki meydan ile binanın iç mekanı arasında sürekli ve akışkan bir ilişki kurar. Zemin yüzeyi olarak meydan; Bakü’nün kentsel dokusunun bir parçası olarak herkes tarafından erişilebilir ve eşit derecede kamusal bir iç mekanı sarmak için yükselir, çağdaş ve geleneksel Azeri kültürünün kolektifliğine adanmış bir dizi etkinlik alanı  olarak mekanlar tanımlar. Dalgalanmalar, çatallanmalar, kıvrımlar ve bükülmeler gibi ayrıntılı oluşumlar, bu meydan yüzeyini çok sayıda işlevi yerine getiren mimari bir peyzaja dönüştürür: ziyaretçileri karşılama, kucaklama, iç mekanın farklı seviyelerinde yönlendirme. Bu tasarım ile bina; mimari nesne ile kentsel peyzaj, bina kabuğu ile kentsel meydan, figür ve zemin, iç ve dış arasındaki geleneksel ayrımı bulanıklaştırır.

Mimaride akışkanlık bu bölge için yeni değil. Tarihsel İslam mimarisinde, sıralar, ızgaralar veya sütun dizileri, bir ormandaki ağaçlar gibi sonsuza doğru akar ve hiyerarşik olmayan bir alan oluşturur. Halılardan duvarlara, duvarlardan tavanlara, tavanlardan kubbelere sürekli kaligrafik ve süslemeli desenler akar, mimari elemanlar ile yaşadıkları zemin arasında kusursuz ilişkiler kurar ve ayrımları bulanıklaştırır. Tasarımın hedefi; bu tarihsel mimarlık anlayışıyla, taklit kullanarak veya geçmişin ikonografisine sınırlayıcı bir bağlılıkla değil, daha çok daha incelikli bir anlayışı yansıtan, sıkı bir şekilde çağdaş bir yorum geliştirerek ilişki kurmaktır.

Projenin en kritik ama zorlu unsurlarından biri, binanın dış kabuğunun mimari gelişimiydi. Homojen görünecek kadar sürekli bir yüzey elde etme amacı, çok çeşitli farklı işlevler, inşaat mantıkları ve teknik sistemlerin bir araya getirilmesi ve binanın kabuğuna entegre edilmesi gerekiyordu.

Haydar Aliyev Merkezi temel olarak iki yapısal sistemden oluşur: uzay çerçeve sistemi ile birleştirilmiş beton yapı. Ziyaretçinin iç mekanın akışkanlığını deneyimlemesine olanak tanıyan geniş ölçekli kolonsuz mekanlar elde etmek için dikey yapı elemanları, zarf ve giydirme cephe sistemi tarafından taşınır.

Uzay çerçeve sistemi, serbest biçimli bir yapının inşasını mümkün kılmıştır ve inşaat süreci boyunca önemli ölçüde zaman tasarrufu sağlamıştır. Cam Elyaf Takviyeli Beton (GFRC) ve Cam Elyaf Takviyeli Polyester (GFRP), çeşitli durumlarla ilgili çok farklı fonksiyonel taleplere yanıt verirken, binanın tasarımının güçlü plastisitesine izin verdiği için ideal kaplama malzemeleri olarak seçilmiştir.