İslam Birliği seçenekleri

İran-Turan

Türkiye ve İran, yanlarına Azerbaycan, Özbekistan, Tacikistan’ı alıp, ardından Kazakistan, Kırgızistan, Afganistan, Pakistan, Irak, Suriye, Lübnan, Kuzey Kıbrıs’la yarım milyarı aşkın Müslümanın katıldığı bir ekonomik, ticari, bilimsel ve finansal blok kurabilecek kapasitededir

A. Galip Gümüşdere

Dünyada UzakDoğu da Avrupa da Amerika da bütünleşirken, ortak güvenlik ve iktisadi işbirliği yaparken biz Müslümanlar ayrı ayrı, birbiriyle savaşan, en küçük ticareti bile Batı’dan izin alarak yapan çağdaş sömürgeler gibiyiz. İslam Birliği oluşturulması bir zorunluluk. Soru hangi adımlar atarak nereden bunun gerçekleşeceği.

Afrika ülkeleri arasında, Arapça konuşan ülkeler arasında, Türk İslam ülkeleri arasında, Ortadoğu ülkeleri arasında ya da D-8 gibi coğrafyadan bağımsız bir birlik gibi farklı girişimler olabilir. Bunlara zamanla bakabiliriz. Burada Türkiye ve İran merkezli bir birliğe bakabiliriz.

Türkiye ve İran hemen aynı nüfusta 85’er milyonluk çok zengin tarihi ve geçmişi olan iki köklü ülke. Ekonomiler, sanayi ve teknolojik düzey, kültür, sanat ve eğitim düzeleri birbirine denk. Ancak sürekli de rekabet hatta kanlı savaşlar içinde olmuşlar. Yakın zamanlarda Amerika gözdesi İran’dı ve bundan yararlanan Amerika bize muhtıra ve ambargo uyguluyordu. Devrim sonrası ise İran’ın Batıyla gerilimini biz iyi kullandık. Geçmişte de Roma-Sasani, Osmanlı-Safevi savaşları en kanlı ve zorlu savaşlar oldu. Bin yıl önce Şiilik merkezi Mısır, Sünnilik merkezi İran, Hristiyanlık merkezi Türkiye’yken, bugün Şiilik merkezi İran, Sünnilik ise Mısır ve Türkiye’de.

Buna rağmen Türkiye ve İran tarihte bir çok kez tek devlet oldu.Yüzyıllarca süren İran Ahameni devleti sırasında, Makedonya İmparatoruğunda, Selçuklularda Anadolu ve İran tek ülkeydi. Gelecekte de İran ve Türkiye’nin bir ekonomik birliğin kurucu unsurları olması makul bir ihtimaldir. Bunu sağlayabilecek çok sayıda etmen olabilir.

Etnik olarak iki ülke de birbirine benzerdir. İrani ve Turani kavimlerden oluşur. Türkiye’de Türkçe konuşanlar ana unsurken Kurmanci ve Zazaki İran dillerini konuşanlar ikinci toplumlardır. İran’da İrani diller olan Farsi, Luri, Sorani, Beluci, Kurmanci konuşanlar çoğunlukken Azeri, Türkmen, Avşar, Kaçar, Kaşkai, Halac gibi Türki dilleri konuşanlar ikinci gruptur. Dolayısıyla iki ilkede de etnik elemanlar aynıdır.

Dinen iki ülkede de %99 Müslümandır. İran’da Şii Caferi mezhebi çoğunlukta, onu Sünni Hanefi ve Şafii fıkıh mezheplerinden Müslümanlar izlemekte, Türkiye’deyse Hanefi ve Şafii mezhebi ağırlıkta, azınlıkta da Caferiler ve çeşitli Heterodoks Şii gruplar azınlıktadır. Her iki ülkede de tasavvuf akımları yaygındır. İki ülkenin dini yapı taşları benzerdir.

Kültür, müzik, makamlar, yemekler, adab-ı muaşeret, davranışlar, ahlak, ifadeler, edebiyat kalıpları çok benzerdir. İran yüzyıllarca Türkler tarafından yönetilmiştir. Türkiye yüzyıllarca İran edebiyat ve kültüründen istifade etmiştir.

Bunun sonucunda, hem de sonuçsuz kalan binlerce yıllık savaşın ardından, iki ülke de birbirine saygı durmaktadır.

Farklılıklarımızı bilerek ekonomi, teknoloji, finans, dijital para, bilim, eğitim, sanayi, ihracat, ödemeler, kültür konularında iki ülkenin işbirliklerine, uzun vadede bir blok oluşacak şekilde başlaması gerekmektedir. Bu işbirliği bloğuna zamanla Azerbaycan, Türkmenistan, Afganistan, Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Irak, Suriye hatta Pakistan da katılarak genişleyebilir, yarım milyardan fazla nüfusu içeren bir İslam Ülkeleri Birliği’ne dönüşebilir.