islami haberdini haberortadoğu haberleriislam coğrafyası
DOLAR
34,7456
EURO
36,6561
ALTIN
2.959,26
BIST
9.886,05
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Açık
14°C
İstanbul
14°C
Açık
Cuma Hafif Yağmurlu
15°C
Cumartesi Açık
16°C
Pazar Az Bulutlu
19°C
Pazartesi Çok Bulutlu
18°C

İSLAM MİMARİ SANATINDA RENK KULLANIMI

İSLAM MİMARİ SANATINDA RENK KULLANIMI

İslam Mimarisi’ nde tuğla kullanımı özellikle Orta Asya’da ve İran’da kurulan İslam devletlerinde veya beyliklerinde yoğunlukla görülmektedir. Tuğlada doğal olarak hâkim olan kırmızı rengin dışında süsleme amaçlı kullanılan tuğlalarda turkuaz, patlıcan moru, mavi, kırmızı, sarı, beyaz, siyah ve yeşil renkli sırlar kullanılmıştır. Bunlar içerisinde en çok turkuaz sırlı tuğlanın sırsız tuğla ile bir arada kullanıldığı görülmektedir.

Kahverengi ve turkuaz rengin tercih edilmesi renk sembolizmi açısından semavat ve arz ilişkisi olarak değerlendirilebilir. Kur’an-ı Kerim’de sıklıkla göklerin ve yerin yaratılışından bahsetmesi ve bu süslemelerin yıldız şeklinde olması renklerin arz ve semavatın yaratılışının bir temsili olduğu düşünülmektedir.

Mevlana’nın söylemlerinde yer ve göğün birbirinde ayrılamayacağını bu durumun bir zorunluluk olduğu anlaşılmaktadır ki bu Kur’an’daki semavat ve arz ayetlerinin bir tercümesidir. Tarihçi İbn Bibi şiirlerinde gök ile ilgili olarak mavi, lacivert ve firuze renklerini kullanmaktadır. Bunun dışında gece rengini karga siyahlığına ve koyu maviye benzetmektedir. Yıldızların beyazlığından da sıklıkla bahsetmektedir.


Meraga Kümbet-i Kabud

Renkler sıklıkla mimari süslemelerde belirli bir düzen içerisinde kullanılmaktadır; Meraga Kümbet-i Kabud (1197)’un kemer köşeliklerindeki sırlı-sırsız tuğla kullanımında üstteki sırsız geometrik süslemenin hatlarının bitkisel süslemeler gibi kıvrımlı fakat alttaki turkuaz renkli yıldızların düzgün bir hat ile teşkil edilmiştir. Gözle daha rahat görülebilen kıvrımlı toprak rengi süsleme dünyayı geri plandaki turkuaz sırlı yıldız ise tarafımızca kozmos (semavat) olarak düşünülmektedir.

Konya İnce Minareli Medrese (1279) kubbesinde zemin tuğlalarının toprak rengi, çarkıfelek ile stilize kandil motiflerinin turkuaz ve patlıcan moru renkte teşkil edilmesi yine renk sembolizminin göstergesidir.


Konya İnce Minareli Medrese

Malatya Ulu Camii (1224)’nin tuğla malzemeli olan kubbesinde turkuaz renkli sırlı tuğlalar merkezdeki Mühr-ü Süleyman motifinin etrafında ve tuğla malzemeli mihrap önü mekanının üzerinde döngüsel bir hareket almaktadır.


                     Malatya Ulu Camii Kubbesi                                                         

Mühr-ü Süleyman

Meraga Kümbet-i Gaffariye (1384) ’nin süsleme panolarında dışta sırsız tuğla kullanılırken sonra sırasıyla turkuaz, patlıcan moru ve beyaz renkler sıralanmaktadır, Meraga Kümbet-i Surh (1148)’un giriş açıklığının sivri kemerli alınlığında sırsız ve turkuaz sırlı tuğlalı geometrik şekillerin birbirine geçmeli şekilde verilmesi ve Nahcivan Mümine Hatun Kümbeti (1186)’nde gövdedeki geometrik şekillerin turkuaz renkli sırlı tuğla ve sırsız tuğlalar teşkil edilmesi bu örneklerin bizlere Allah’ın ayetlerde açıkladığı arz ve semavatı yaratmasının estetik bir tercih olarak mimari üzerinde renklerle yansımasını göstermektedir.


Meraga Kümbet-i Gaffariye Geometrik Süsleme

Geometrik yıldız süslemeleri basit bir motifler yerleştirmesi değil İslami inancın yansımasını göstermektedir. Kesret-vahdet ilişkili geometrik bezemelere ek olarak hikmet-vahdet ilişkisinin de olduğu anlaşılmaktadır. Bunun yanı sıra yıldızların ve malzemelerdeki renklerin dönemin sultanın ve yapıyı yaptıran baninin gücüne ve makamına da atıfta bulunduğunun göstermektedir.

KAYNAKLAR

  1. YELEN, A. G. R. İSLAM SANATINDA SÜSLEME SEMBOLİZMİ ÜZERİNE YENİ YORUMLAR NEW INTERPRETATIONS ON ORNAMENT SYMBOLISM IN ISLAMIC ART.
Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.