Osmanlıların Dünyaya Katkıları – 1

Devlet-i Ali Osmani’nin yüzyıllar boyunca uygarlıkta günümüz dünyasına yaptıkları bilimsel, teknolojik, idarş, kültürel katkılar dünyada ve ülkemizde yeterince bilinmemekte, savaşlar ve yemekler akla gelmektedir

Prof. Dr. M. Kutluk ÖZGÜVEN

Osmanlı dediğimizde aklımıza savaşlar, entrikalar, siyasi kararlar ve bol bol da yemekler akla gelmektedir. Oysa Osmanlı devletinde günümüz dünyasını altyapısını hazırlayan sayısız bilimseli teknolojik, iktisadi, yönetim, kültür yeniliği gelişmiş, her dönem uygarlıkta önemli atılımlar ve çözümler yapılmıştır.

Bilim ve teknoloji alanında haritacılık, matematik, astronomi, veri yönetiminde ilerlemeler, ansiklopediler, havadan daha ağır uçuş, havalandırma sistemleri, klinik psikolojide müzik, madencilikte patlayıcılar, roketler, denizaltı, aşı, safkan at ırkları, ruh hastalıkları hastaneleri, kimya, renk ve pigment üretim sanayii akla gelmektedir.

Ekonomi alanında Türkiye’yi bugün kurtaran vadeli çek sistemi, lale borsaları, hisse senedi borsaları, ücretsiz otel hizmeti, araç paylaşımı, toplu taşımacılık, toplu konutlar, ilk fabrikalar önemli gelişmelerdir.

Strateji alanında askeri iletişim teknikleri,  portatif köprüler, ileri ateşli silahlar, patlayıcılar, askeri öğrenci sistemi, asalet-dışı profesyonel askerlik, büyük toplar, askeri bandolar savaş sanatını baştan tanımlayan yeniliklerdi.

Kamu yönetimindeyse veri koruma yasası, çoklu hukuk sistemleri, çevreci yasalar, denizaşırı insani müdahale, ortak uluslararası diplomatik sistem, vakıflara dayalı sosyal yardım düzeni daha önce oluşmamış ve Osmanlılarda şeklini bulmuş gelişmelerdi.

Kültür sanat alanında gazete ve kitapların sürekli yüksek sesle okunduğu kıraathaneler, müzisyenlerin sürekli açık havada icra yaptıkları köşkler, bilim ve sanatın tartışıldığı kahvehaneler, geceleri bile gösterime giren gölge tiyatrosu dizi filmleri toplumsal kültürel dönüşümlere yol açtı. Kanun ve santur, tuşlar takılarak bugünkü klavsen ve piyanoya dönüştü. Osmanlı ordusunun sesi zil, bugün müziğin ana sesi oldu. Kurgu bilim, logo, hatta öfkelendiğimiz yılbaşı ağacı bile Osmanlılardan gelme. Günümüz iletişiminin temeli olan medya mesajdır ilkesi beş yüz yıllık Osmanlı geleneğidir.

Günlük yaşamdaysa Osmanlılarla özdeşleşmiş olan, kadınların yüksek topukları, termos ve sefer tasları, kuvvetli sabunlar, kaftanlar, sökülebilir modüler ya da çok işlevli mobilyalar, pratik taşınabilir şekerlemeler, kurutulmuş gıdalar ve en önemlisi tuvalet hayatı tanımlamaktaydı.

Bu yazı dizisinde kısa kısa Osmanlıların dünya tarafından benimsenmiş katkılarından bahsedeceğiz. Çağlar önce Müslüman Türk medeniyetince bulunmuş yeniliklerin çıkış nedenlerine ve günümüzde geldikleri durumu okuyucuyu umarım sıkmadan ele alacağız.

Prof. Dr. M. Kutluk ÖZGÜVEN