Afrika’nın devi Nijerya

Nijerya Afrika’da en çok nüfusu olan, en çok petrolü olan, en çok tarımsal kaynakları olan ülke. Diğer yandan ekonomik büyüklük ve ordu olarak kıtadaki en önde gelen ülkelerden. Müslüman çoğunluklu ülkenin yüzyılın ortalarında dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olması bekleniyor.

Kutluk Özgüven

Nijerya her yönden önemli. Öncelikle Afrika’da en çok nüfusu olan, en çok petrolü olan, en çok tarımsal kaynakları olan ülke. Diğer yandan ekonomik büyüklük ve ordu olarak kıtadaki en önde gelen ülkelerden. Bu yüzyılın ortalarında dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olması bekleniyor.

Ülkede nüfus kayıtları net değil. 2006’da 140 milyon denen nüfus kısa sürede 2019’da 207 milyon olarak sayıldı. Bazı tahminler 300 milyona kadar çıkabiliyor. Ülkede pek çok bölge kayıt altında değil.

Nijerya’da sayısız farklı dil ve etnik grup var. Bunların üçü en önde gelenler. Kuzeyde yaşayan Hausalar nedeyse tamamen Müslüman. Güneyde Yoruba ve İgbo halkları yer alıyor. Her ikisinde de Hristiyanlar çoğunlukta. Bunun dışında Batı Afrika’da yaygın olarak yaşayan göçebe ve sert mizaçlı Fulani halkı da önde gelen gruplar arasında. Ülkede nüfusun çoğunluğu Müslüman. Osmanlı gibi askerlik, yönetim ve tarımda Müslümanlar, dış ticaret, imalat ve finans alanında Hristiyanlar yer alıyor.

Arkeolojik geçmişi 3500  yıl öncesine giden ve zengin bir tarihi olan Nijerya’da 19. yüzyıldaki Müslüman Sokoto Sultanlığı, ekonomik alanda hızlı bir şekilde gelişme içindeyken İngilizler Lagos’u 1861’de işgal ettiler. Ardından klasik İngiliz yayılması tarzı, yavaş yavaş, ihanetler, aldatmalarla, şantajlar, anlaşmalar, anlaşmayı bozmalarla şehir şehir ilerlediler ve 20. yüzyılın başında Kuzey’deki Sokoto kentini ele geçirdiler.

Bunları yaparken İngiliz Anglikan kilisesini Müslüman ülkede yaymak için çeşitli yöntemler izlediler. Bazı bölgelerde kıtlık çıkarıp, çocukları beslemek için kiliselere çektiler. Dolayısıyla güneydeki liman ve petrol bölgeleri Hristiyan ağırlıklı. Müslümanlar Kuzeyde yoğunlar ve merkezleri Kano kenti denebilir.

Nijerya Afrika kıtasının en büyük petrol yataklarına sahip. Petrolleri İngiliz-Hollanda Shell şirketi tarafından çıkarılıyor. Küresel dev firma, ülkenin hidrokarbon zenginliğini zamanında yapılmış adaletsiz anlaşmalarla adeta çalarken bir yandan çevre felaketlerine de yol açmakta.

Müslüman ülkelerin kolay sömürülmesi için en elverişli yol, bunlarda yolsuzluk ortamı kurmak, denetimlerin azalmasına neden olmak, rüşvetle, ihanetlerle zenginliklerini çalmak. Nijerya’da da sömürge kağıt üzerinde bitmesine rağmen benzer bir durum var. Ülkenin mega-kenti Lagos‘ta milyonlarca kişi temiz sudan mahrum.

Nijerya Türkiye’den biraz daha büyük yüzölçümü olmasına karşın nerdeyse dört kat nüfusa sahip olduğundan çok yüksek yoğunlukta yaşayan bir halk ve bu sıkışıklık giderek artıyor. Sosyal güvence, altyapı ve hukuk sistemi zayıf olduğundan, ülkede suç örgütlerinin nüfuzu var. Hatta Afrika kıtasının bütününde, hatta Batı ülkelerinde de Nijerya Mafyasının ağırlığından bahsedilmekte. Öte yandan giderek artan korsanlık eylemleri de en son Türk mürettebatlı bir şilebin kaçırılmasında da görüldü. Bununla mücadele etmesi için büyük yatırımlar yapılan ülkenin elit paramiliter polis gücü organize suçla iç içe olması nedeniyle bu yıl lağvedildi. 

Afrika nüfusunun dörtte birine yakın Nijerya doğal olarak Türkiye’deki yabancı öğrenci nüfusunda da göçmen nüfusunda da ağırlığı tutmakta. İlişkiler gelişmekte ancak henüz beklenen düzeyde değil. Önceki Müslüman devlet başkanlarından Sani Abaça, Necmettin Erbakan’ın D-8’ler girişimini desteklemiş ve bir İslam Birliği‘nin çözüm olacağını paylaşmıştı. Ancak imzalar atan liderlerin pek çoğunun başına geldiği gibi kısa sürede iktidardan düşürüldü. Abaça zehirlenerek öldürüldü.

Nijerya pek çok yönden şaşırtıcı, zengin, korkutan zıtlıkların, sömürülen bir halkın beldesi. Yine de geleceğe umutla bakan uzak kardeş bir ülke.