Murat KAYACAN

Vahiy kaynaklı kitaplara karşı insanların sergilediği tutumların sonuçlarını anlamak, kültürel ve psikolojik açıdan önemli bir araştırma konusudur. Tarihte karşımıza çıkan bu tutumlar; günümüz toplumların inanç sistemlerini, dünya görüşlerini ve davranışlarını etkileyebilir. Özellikle vahiy, toplumlar üzerinde derin bir tesire sahip olabilir....

Hûd sûresi 108. ve 109. ayetler, cennetliklerin sonsuz mutluluğunu ve inkâr edenlerin sapkınlığını anlatarak, insanın bugünü (dünya hayatı) ile yarını (ahiret) ile ilişkili durumları ele almaktadır. Bu yazıda amaçlanan şey, söz konusu ayetlerin anlamını ve günümüze tuttuğu projeksiyonu klasik ve...

İslam düşüncesinde ahirette kâfirler için cehennem azabının ebedi olduğu yaygın olarak kabul görmekle birlikte konuya farklı yaklaşanlar da olmuştur. Bu bağlamda Hûd 11/107. ayeti hakkında zengin bir yorum literatürü mevcuttur. Rudi Paret’in (1901-1983) dil ve tema açısından yakınlığı bulunan benzer...

Kur’an, insanların ölüm sonrası hesaba çekilme safhasından söz eder. Bu safhaya ilişkin inanç yani ahirete iman, önem açısından şirk koşmaksızın Allah’a inanmanın hemen ardından gelen ikinci inanç konusudur. İnsanların dünyada yaptıkları iyi ve kötü şeylerin karşılıklarının görüleceği o gün hakkında...

  “Toplumların yok edilmesi” konusu, ilahi adaletin işleyişi ve haksızlıkla mücadele temasını içeren önemli bir dinî kavramdır. Kutsal kitaplarda sıklıkla ele alınan bu konu, özellikle Kuran’da pek çok kez vurgulanmıştır. Bu bağlamda Hûd sûresi 102. ve 103. ayetleri, Allah’ın haksızlık...

  Tarih boyunca, geçmiş toplumlardan bazıları, Allah’a isyan etmiş ve helak cezasına maruz kalmıştır. Kur’an, bu cezayı hak eden toplumların kıssalarını anlatarak ibret alınacak dersler sunmaktadır. Bu bağlamda Hûd sûresi 100.-101. ayetler önemli mesajlar ihtiva etmektedir. Kur’an yorum tarihi ışığında...

Firavun, insanları dünya hayatında yanlış yola sürükleyerek onların dünyevi ve uhrevi cezalandırılmalarına neden olmuştur. Hûd 98.-99. ayetlerin yorumuyla sınırlı bu yazıda şu sorunun yanıtı aranacaktır: “Firavun’u ve ona bile isteye itaat edenleri dünyada ve ahirette bekleyen acı son nedir?”  Ayetler...

  Hz. Mûsâ’nın mucizeleri ve Firavun’a tebliği, Kur’an’ın tarih anlatılarında önemli bir yer tutmakta ve perspektif sunmaktadır. Bu yazıda amaçlanan şey; Hz. Mûsâ’ya verilen ayetlerden ve apaçık delilden ne kastedildiği, Firavun’a ve ileri gelenlerine elçi gönderilmesinin Mısırlılara da İslam’ı tebliğ...

Millet deyince günümüzde muhtemelen Batı düşüncesinin etkisiyle kavim (ulus) anlaşılmaktadır. Halbuki aslı Arapça olan bu kelime Kur’an’da bu anlamda kullanılmamıştır. Bu kelimeyi Bakara 2/120 ayeti çerçevesinde tefsir yorum tarihi ışığında ele alacak olan bu yazıda amaçlanan şey, Türkçede yaygın kullanıma...

  Hûd 11/93. ve 94. ayetlere odaklanan bu yazı, Medyen toplumunun Allah’ın rahmetinden yoksun kalmasının Semûd kavmiyle benzerlik gösterdiğini ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın amacı, azaptan kurtulma ve azaba uğrama arasındaki dengeyi anlamak ve bu kavramları Kur’an’ın anlatılarından biri olan Medyen...

Peygamberlerin müşrik toplumların tehditlerine karşı gösterdikleri mücadeleci tutum ve cesaret, tevhid-şirk ikilemi içinde dikkat çekicidir. Bu bağlamda Hz. Şuayb ve Hz. Muhammed (s) iki somut örnektir. Bu yazı, Hûd 11/93 ayetine odaklanmakta ve bu ayetin el-En`am  6/135 ayetiyle karşılaştırmalı analizini...

Aidiyet duygusu ve grup bağları, toplumların değerlerine ve inanç sistemlerine etki eden önemli unsurlardır. Ancak, aidiyetin merkeze alınmasıyla izzet bazen yanlış yerde aranabilir. Bu noktada, tarihi bir örnek olan Medyen kavmi ve Hz. Şuayb’ın mesajıyla ilgili durum analizi, aidiyetin yanlış...

  Hz. Şuayb, Medyenlilere hakikati anlatmanın ve onların gerçeklere uygun bir yaşam sürmelerini sağlamanın önemini kavramış bir peygamberdir; fakat onlar, Hz. Şuayb’ın mesajını anlamadıklarını iddia ederek onu küçümsemekte, zayıf görmekte ve tehdit etmektedir. Bu strateji, inkârcıların risaleti engelleme ve insanları...

  Hz. Şuayb, kavmine doğruları anlatırken tarihi bilgilere göndermede bulunur. Bu sayede vurgulamak istediği düşünceleri somutlaştırır. Bu bağlamda Hûd sûresi 89. ve 90. ayetlere odaklanan bu yazının amacı, bu referansların batıl din ve ideolojilerden uzaklaşma ve yüce Allah’a yönelme açısından...

Hz. Şuayb’ın tutarlı söylemini Hûd sûresi 11/88. ayeti çerçevesinde değerlendirmeyi amaçlayan bu yazı ile amaçlanan şey, Hz. Şuayb’ın İslami ahlaki ilkelerin uygulanmasındaki rolünü ve bunun İslam’ı anlattığı toplum üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda, metin analizi yöntemi kullanılmış ve...

Kur’an, tarihin derinliklerinden bugüne uzanan insan davranışlarına ve sosyal etkileşimlerine dair eşsiz bir ayna işlevi görür. Ayetlerin sunduğu çeşitli anlatılar, insan topluluklarının birbirleriyle ve çevreleriyle olan ilişkilerine, değerlerine ve karşılaştıkları etik sorunlara ışık tutar. Bu bağlamda Kuran’ın sunduğu olumlu /...

Günümüzde, maddi zenginlik ve mülkiyet sıklıkla başarının ve değerin göstergesi olarak kabul edilir; ancak bu yaygın algı, manevi değerlerin ve iç huzurun göz ardı edilmesine yol açabilmektedir. İşte tam bu noktada İslam’ın getirdiği bir dizi temel değer ve öğreti, bu...

Daha önce “Kur’an’da ‘Medyen’e de kardeşleri Şuayb’ı (gönderdik).’ ifadesi”, “A’râf suresi bağlamında tevhid ve adalet mücadelesi: Hz. Şuayb örneği -1- ve -2-” yazılarını yayımlamıştık. Bu yazıda ise Hûd suresi 84.-85. ayetler bağlamında Şuayb peygamberin kavmini hangi konularda uyardığına ve üslubuna...

  Önceki yazımızda Hûd suresi 79.-81. ayetler çerçevesinde Hz. Lût’un, cinsel sapıkları (homoseksüeller) tövbe edip kızlarıyla evlenmeye davet ettiğinden ama bu hayra davetin ilgi görmediğinden, onların kötülüklerini engelleyememiş olsa da Hz. Lût’un sapıklığa karşı tavrını net bir şekilde ortaya koyduğundan...

Aynı cinsiyetteki insanlar arasındaki romantizm, cinsel çekim ya da cinsel davranış olarak tanımlanan sapıklık türü konusunda “Homoseksüelliğe Karşı Mücadelede Sorumluluklar ve Direniş: Hz. Lût Örneği” adlı bir yazımız yayımlanmıştı. O yazıda Hûd 77.-78. ayetler bağlamında cinsi sapıklara (homoseksüeller) karşı Hz....

Hz. Lût, toplumundaki ahlaki çöküşü sonlandırmak için elinden geleni yapmıştır. Bu yazıda onun konuklarının güvenliğiyle nasıl ilgilendiğinden, cinsi sapkınlara karşı nasıl tavır takındığından ve onları ahlaksızlıktan nasıl uzaklaştırmaya çalıştığından söz edilecektir. Hûd 11/77.-78. ayetlerle sınırlı yorumlarda klasik ve modern dönem...

Bir önceki yazıda Hûd suresinin 71. ayeti çerçevesinde Hz. İbrâhim’in eşinin, “sapkınca tutumları nedeniyle Lût kavminin cezalandırılacağı” haberine sevinmiş olabileceğinden bahsedilmişti. Ayrıca çocuk müjdesinin Hz. İbrâhim’e değil de doğrudan hanımına verildiğinden -Hz. İbrâhim’in zaten Hacer’den bir oğlu (Hz. İsmâil) vardı.-...

“İbrâhimî Konukseverlik ve Meleklerin Tutumu” adlı bir önceki yazıda Hûd suresi 69.-70. ayetler bağlamında meleklerin insan görünümünde Hz. İbrâhim’i ziyaretlerinden, Hz. İbrâhim’in cömertliğinden, misafirlerin ikram almamasının Hz. İbrâhim’in nasıl etkilediğinden ve meleklerin onu nasıl rahatlattıklarından söz edilmişti. Bu yazıda ise...

Daha önce Hz. İbrâhim’in güzel bir örnek olduğundan, babasıyla ve oğlu İsmail ile ilişkilerinden söz eden yazılar kaleme almıştık. Bu yazıda ise Hûd suresi 69.-70. ayetler bağlamında meleklerin insan görünümünde Hz. İbrâhim’i ziyaretlerinden, Hz. İbrâhim’in cömertliğinden, misafirlerin ikram almamasını Hz....

Önceki yazımızda Hûd suresi 63.-64. ayetler dolayımında Allah’ın elçisi Hz. Sâlih’in, sorular sorarak Semûd toplumunun dikkatlerini hakikate çekmeye çalıştığı, mucize olarak verilen “Allah’ın devesi”ne zarar vermemeleri konusunda onları uyardığı, aksi takdirde olumsuz tutumlarının yani peygambere karşı gelmeleri ve mucizeyi yok...

  Daha önceki yazımızda Hûd suresi 61.-62. ayetler bağlamında Hz. Sâlih’in, insanları tek olan Allah’a ibadete davet ettiğinden, O’nun verdiği nimetlere dikkat çektiğinden, kavminin katı gelenekçi tutumunun onları hakka yönelmekten alıkoyduğundan ve batıl konusunda “kesin inançlılığı” seçtiklerinden söz edilmişti. Bu...

Daha önceki bir yazımızda Kur’an’da “Semud kavmine de kardeşleri Salih’i (gönderdik)” ifadesinin geçtiği üç Mekki surenin üç ayeti, o surelerin iniş sırasına göre ele alınmış ve Hz. Sâlih’in kavmini tevhide, bağışlanma dilemeye ve tövbe etmeye davet ettiğinden söz edilmişti. Öncekinden...

Önceki yazımızda Hûd suresi 56.-58. ayetler bağlamında Yüce Allah’ın hakimiyeti dışına çıkabilecek bir şeyin olmadığından, peygambere itaat etmeyen toplumlara Allah tarafından bir cezanın gündeme gelebileceğinden, söz konusu cezanın dünyada da ahirette de olabileceğinden, peygamberlerin yaşadığı ve onlara haber verildiği dönemlerde...

Önceki yazımızda Hûd suresi 53.-55. ayetler bağlamında Hz. Hûd dönemi inkârcılarının, batıl inançlarında mutaassıp olduğundan, uydurdukları ilahlardan birinin tevhid çağrısında bulunan peygamberi çarptığını ileri sürdüklerinden, onların batılda ısrarı karşısında Hz. Hûd’un, Allah’a tevekkül edip davasına sahip çıktığından söz edilmişti. Bu...

Önceki yazımızda Hûd suresi 50.-52. ayetler bağlamında Hz. Hûd’un, Allah’a inandırmaktan daha ziyade O’na ortak koşulmasını engellemeye yönelik bir gayret içinde olduğundan, diğer peygamberler gibi onun da -tabiri caizse- dünyayı kalbinde değil cebinde taşıdığından, tebliğinde Allah’tan bağışlanma dileme ve tövbe...