FAYDASIZ SÖZ VE İŞLERDEN SAKININ

Yüce Rabbimiz, mutlu olacak, Firdevs Cennetlerine girecek ve orada ebedi olarak kalacak Müminlerin va­sıflarını bildirirken şöyle buyurmuştur:

“Onlar leğiv’den  (faydasız söz, davranış ve işten) sakınıcıdırlar.”

Kur’ân-ı Kerîm’de leğiv denilen faydasızlardan kaçınmadıkça maddî ve manevî olgunluğa ulaşmak, Allah’ın sevgisine ermek ve de toplum  olarak gelişmek mümkün değildir

Faydasızlar İki Kısımdır

İslam zaviyesinden faydasız söz, iş ve davranışları iki ana bölümde inceleyebiliriz:

a-  Ferdî ve içtimaî (sosyal) hayatı çökerten imanî ve ahlâkî gelişmeyi engelleyen içki, kumar, zina, faiz, karaborsacılık,  zülüm, kibir, riya ve hased gibi kaçınmakla yükümlü olduğumuz haramlar birinci bölümü oluşturur.

b – Tek tek ve açık bir şekilde yasaklanmamış olmakla birlikte İslâmî ilkelerin  bütünü içerisinde değerlendirildiklerinde zarara yönelik oldukları ve hiç bir yararı ihtiva etmedikleri bilinen faydasızlar da ikinci bölümü oluşturmaktadır.

İlahi Emirler Faydalı, Yasaklar  Zararlıdır

Müminler olarak İslâm Dini’nin bütün emirlerinin ferdî ve sosyal, maddî ve manevî gelişimin gerekli prensipleri olduğuna, tüm  yasaklarının da faydasız ve zararlı olduğuna kesinlikle inanmak mecburiyetindeyiz.

Müminler olarak bizler  haramların yasaklanış hikmetini bilmesek de bu inancımızdan  taviz veremeyeceğimiz  için biz bu yazımızda ikinci bölüme girecek «faydasızlar» üzerinde duracağız.

Kaçınmakla yükümlü kılındığımız  bu tür faydasız söz, davranışlara ve işlere sosyal  bünyemizde ve kişisel hayatımızda müşahede ettiğimiz aşağıdaki, misalleri verebiliriz.

Hayatımızdan Faydasızlara Örnekler

1, Fertleri ciddî bir İslâm insanı olarak hayata hazırlamayan; toplum yararına atılım yapabilecek, üretimde bulunabilecek bir kıvamda yetiştiremeyen devrimiz eğitim sistemi gibi- eğitim sistemleri leğivdır; kullanılan imkânlar ölçüsünde insanımıza ilim, teknik, sanat ve lisan bilgisi sağlayamamaktadır. Bunun içindir ki devrimiz eğitimi imanlı, şahsiyetli ve üretici bir nesil yetiştirememektedir.  Mutlaka faydalı hale dönüştürülmesi gerekir.

Toplumumuzun haldeki ve gelecekteki ihtiyaçla­rım karşılamaya yönelik olmayan fakat ne­dendir bilinmez ilmî çalışmalar olarak nitelenen doktora Tez’ler de leğivdir yani faydasızdır. Bu konunun ciddiyetle ele alınması gerekir.

2. Toplum için zarurî olmadığından hammadde ve işgücü israfına sebep olan ve ilâhî bir haramın işlenmesine vasat hazırlayan lüks maddelerin imalâtını yapmak ve bu gibi maddelerin ticareti ile iştigal de bir tür leğivdir; faydasızdır. Mümin yatırımcı ve tüccarlar böyle bir leğivin fai­li durumuna düşmemek için zarurî ve dayanıklı madde­lerin üretimi ve ticaretinde bulunmalıdırlar.
3. Büyük maddî masrafları gerektiren, iş gücü is­rafına sebep olan tantanalı açılış merasimleri bir leğiv­dir. Yani faydasız bir işlemdir.

İslâmî ölçüleri taşacak, makul zaman birimini aşacak bir şekilde sporla iştigal etmek, iş gücü ve heye­can israfına sebep olacak tarzda müsabaka seyretmek de bir leğivdir, bir diğer anlatımla faydasızdır. Örtülmesi gereken yerleri örtmeksizin spor yapmak ve bu İslâmî düsturun uygulanmadığı müsabakaları; özellikle kadınların yüzme yarışları, atletizm ve jimnas­tik, gibi spor  müsabakalarını seyretmek ise kesin bir haramdır.

5. Dinî, ilmî, tarihî ve ahlâkî vasfı bulunmayan kitapları, İslâmî kökenli millî kültürü geliştirmeyen ve de aktüaliteyi doğru olarak sergilemeyen gazete ve mecmuaları almak-okumak da bir leğivdir yani faydasızdır.
6. Sıla-ı rahim yapmak, din ve medeniyet tarihi ile alâkalı eserleri görüp tefekkür etmek, Hakka çağır­mak, ticarî ilişkiler kurmak gibi meşru bir maksada dayanmayan olmayan seyahatler de bir leğivdir.
7. Allah’ın zikrinden yoksun olan , bilgi alışverişine da­yanmayan, gönül almayı gaye edinmeyen ölçüsüz mi­zaha kaçan, amelî bir faydaya dönük olmayan konuş­malar da kalbi katılaştıran, ihlâsı törpüleyen bir leğiv­dir. Yani faydasız bir işlemdir.
8. Faydalı – faydasız ayırımını ciddî bir şekilde yapmaksızın, zamanı öğütmek için televizyon seyret­mek, radyo dinlemek hele hele sigara gibi haramlığı kat’î olmamakla beraber zararları kesin olan maddeleri kullanmak da bir leğiv hem de harama yakın pek bü­yük bir leğivdir.
9. İtina gösterilmesi İslâm Dini’nin bir emri ol­makla birlikte giyimde aşırılık da bir leğivdir.

Her Müslümanın büyük bir gayretle kaçınması ge­reken bu gibi leğivlere benzeri pek çok legivler daha ilâve edilebilir.

Peygamberimizin Uyarıları

Kişisel ve sosyal hayatımıza hayatımıza, dolayısıyla dünya ve âhiretimize zarar verebilecek lağivlere yani faydasız söz, davranış ve işlere karşı korunabilmemiz için Pey­gamberimiz şöyle buyurmuşlardır:

[«İki günü müsavi geçen aklanmıştır…» O halde «… Sana faydasağlayacak olana yapış. Allah’tan yar­dım iste. Gayretlilerden ol; âciz olma…»

Zira «Allah, gayret göstermeksizin acizliği benimseyenleri kınar…»]

Faydasızlar Zararlara Yol Açıdır

Söz, iş, ve davranışlardaki  faydasızlardan kaçınmadıkça gerçek bir Müslüman ve verimli bir insan olmak mümkün değildir. Zira olgun akıl ve müspet ilim zavi­yesinden bakıldığında İslâmî ölçülere göre faydasız olan söz, iş ve davranışların gelişmeyi engelleyici, haramlara ve de zararlara yol açıcı vasıfta oldukları görülür.

Yukarıda verilen misaller ölçü alınarak denebilir ki, faydasızı okuyan üretemez, zararlı alışkanlıkları devam ettiren faydalı alışkanlıkları kazanamaz, hayırlıyı ko­nuşmayan batıldan korunamaz, vakarını koruyamaz.

Bu itibarla faydasızları bırakmak hayra yönelme­nin, haramları önlemenin ve zararları gidermenin ön şartıdır.

Peygamberimizin “ Kendisini alâkalandırmayan faydasızları bırakması kişinin Müslümanlığının güzelleştiğinin belgesidir.»  buyurması bu gerçeği açıklamak içindir.

Aşağıda sunacağımız hadisleri de aynı gerçeği vur­gulayan hadîsler olarak değerlendirebiliriz:

Peygamberimiz şöyle buyuruyor:

[« Faydalılığı ve zararlılığı hususunda sana şüphe vereni bırak. Şüphe vermeyene sarıl…»

Zira «Kişi zarar verebileceği korkusuyla zarar ver­meyeceklerinin bir kısmını bile ihtiyaten bırakmadıkça olgun (Muttaki) müminler seviyesine yükselemez.»

O halde, «Allah’ı anmaksızın (Allah’ı anmak gibi bir fayda­ya yönelik olmaksızın) çok konuşmayın. Zira Allah’ı anmaksızın çokça konuşmalar kalbi katılaştırır. Allah’tan en uzak olan insan ise kalbi katı olandır.»

Çünkü; «İnsanın Allah’ı zikir, Hakk’a çağırmak ve Batıldan sakındırmak vasfını taşımayan bütün sözleri şüp­hesiz aleyhinedir.»]

Leğivden yani faydasızlardan sakınan Müslümanlığı güzel bir mümin olabilmek için şüphesiz faydasızlarla iştigal eden kişilerden de kaçınmak lâzımdır. Zira bu gibi ga­fil kimselerle alâka kurmak, ilişkileri sürdürmek de bir leğivdir yani faydasızdır.

Leğivin bu türünden kaçınmanın zarureti ve fazile­tini de Rabbimizin övdüğü müminlerin bir vasfım açıklayan Kasas sûresinin 55. âyetinden öğreniyoruz.

Bu ayette şöyle buyrulur:

« Onlar faydasız sözler işittikleri zaman o sözleri söyleyenler den yüz çevirirler ve şöyle derler: Bizim amellerimiz bize, sizin amelleriniz de size aittir.  Hoşçakalın, biz lağiv ehli câhillerle dostluğu aramayız.»