Namazı İkâme Etmek ve Cemaatle Namaz

Dr. Mehmet SürmeliHocamız, samimi, gayretli ve velûd bir ilim ehlidir. Kur’ân ve Sünnet’in doğru anlaşılması üzerine birçok kıymetli eser kaleme almıştır. Son zamanlarda “sosyal medya”da da günlük yazılarını insanımızın istifadesine sunmaya başladı. Geçen hafta, kardeşinize ithaf etme inceliğinde bulunduğu “Cemaatle Namazın Önemi”başlıklı yazıyı özetle paylaşıyor, hocama dualar ediyorum:

‘Kuran-ı Kerim ve Hz. Peygamber’in (s.a) namaz ile ilgili hadisleri incelendiğinde “Namazın ikame edilmesi”ifadesine çok rastlanır… Bununla; hakkıyla temizliğe riayet etmek, abdesti erkânına riayet ederek almak, cemaate katılmak, tadili erkâna uymak, kıraat edilen ayet, dua ve surelerin anlamlarını düşünmek, huşuyu tam olarak gerçekleştirmek ve kılınan namazı ihsan bilinci içerisinde “veda namazı”gibi eda etmek kastedilmiştir… Cemaate katılmak da ikamenin şartlarından birisidir…

Rasulüllah (s.a); “Allah’a ibadet etmenin neşve ve coşkusu içinde yetişen genç ile kalbi, mescide devam etmeye arzulu kişi”yi Rahman’ın koruması altında olacak 7 sınıf arasında saymıştır [Malik, Muvatta, II/953]. “Karanlık gecelerde mescitlere giden kimseleri kıyamet gününde tam bir nur ile müjdeleyin.” [Hakim, Müstedrek, 769] diyerek, ümmetini cemaatle namazdan kopmamayayönlendirmiştir.

Kuran-ı Kerim’de, savaş anında bile cemaatle namazın teşvik edilip terk etmeye bir yol verilmemesi, hem namazı edanın hem de cemaatin önemine bir atıftır [Nisa 4/101-102]. Cemaatle namaz kılmak mescitlerde zorlaşınca, ayrı bir mimari yapılanmayı tavsiye ederek yine de cemaatten kopmamayı emreden Yüce Allah, İsrail oğullarından örnek vererek bizlere de olağanüstü durumlarda aynı yolu takip etmemizi şu buyruğu ile bildirmiştir: “Musa ve kardeşine: ‘kavminiz için Mısır’da evler hazırlayın; o evlerinizi kıblegâh(mescit) yapın ve (oralarda cemaatleşerek) namazı da dosdoğru kılın. (Ey Musa! Artık) iman edenlere (kurtulacaklarını) müjdele.’ diye vahiy ettik.” [Yunus 10/87].

Rasulüllah (s.a), “Kuran-ı Kerim’e iman etmeden keyfi yorumlar yapan münafıkları ve iş güç derdine düşerek cemaati terk edenleri ümmeti adına korktuğu sınıflar”[Heysemi, Mecmau’z-Zevaid, II/194] arasında nitelendirmiş ve “Ezanı işittiği halde özürsüz olarak cemaate gelmeyenin namazı da yoktur”[İbn Mace, Mesacid 17] buyurmuştur. Cemaate katılmaya mani olan özrü, “Hastalık ve korku”[Müstedrek, 896] diye haber vermiştir. Cemaatle namaz kılmayı en önemli sünnetlerden bilen İbn Abbas (r.a): “Kim ki Hayyaale’l-Felah nidasını işitir de davete icabet etmezse, Hz. Muhammed’in sünnetini terk etmiştir.” [Mecmaü’z-Zevaid, II/44] demiştir. “Cemaatle kılınan namazın yalnız kılınan namazdan 27 derece daha faziletli”[Müsned-i Ahmed, 4670] olduğunu bildiren Hz. Peygamber (s.a), “Camiye giderken atılan her adımın sadaka olduğunu” [Müsned-i Ahmed,  8096] söylemiştir.

Cemaatle namaz kılmaya çok büyük bir önem veren Rasulüllah (s.a), teşvik babında şu tavsiyeyi yapmıştır: “Kim ilk tekbire yetişmek suretiyle 40 gün cemaatle namaz kılarsa, o kimse cehennem ateşinden ve münafık olarak kaydedilmekten kurtulur.”[Tirmizi, Salat 241] “Bir kimse, mescitte iken ezanı işitir de bir ihtiyacı olmaksızın çıkar ve cemaate dönmeyi de istemezse o münafıktır” [İbn Mâce, Ezan 7] buyuran Hz. Peygamber (s.a), “Münafıklara en ağır gelen namazların da sabah ve yatsı namazlarını cemaatle kılmak”[Müsned-i Ahmed, 10102] olduğuna vurgu yapmıştır. Bu konudaki ciddiyetini her an taze tutan Hz. Peygamber (s.a): “Birisine emredeyim cemaate namaz kıldırsın, sonra da bana odun toplasınlar ve cemaatle namaza katılmayanların evlerini başlarına yıkayım”[Müslim, Mesacid 42] buyurmuştur. Elbette bu uyarı bir tehdit cümlesidir. Asıl anlatılmak istenen cemaatle namaz kılmanın önemidir. Abdullah b. Ümmü Mektum, iki gözü de görmeyen bir kimse olarak evinde namaz kılma hususunda Hz. Peygamber’den (s.a) izin isteyince; Resulullah ona “Ezanı işitiyor musun?”demiş, o da “Evet”deyince Hz. Peygamber (s.a): “Senin cemaate katılmanı engelleyecek bir ruhsat bulamıyorum”[Abdurrezzak, Musannef, Salat 1913] karşılığını vermiştir… Bu rivayetler bazı mezheplerde cemaatle namazın farz veya vacipşekilde değerlendirilmesine sebep olmuştur.

Yukarıdaki rivayetler göz önünde bulundurulduğunda görülür ki Rasulüllah (s.a); cemaatle namaz kılmanın önemini değişik ifadelerle defalarca dile getirmiştir… Kendisi de cemaati bir an olsun terk etmemiştir. İbn Abbas’ın (r.a) bildirdiğine göre, Rasulüllah (s.a), hastalığı ağırlaşınca bile, iki kişinin omzuna asılarak ve ayakları da yerlerde sürünerek cemaatle namaza gelmiştir[Müsned-i Ahmed, 3356]. En son vasiyeti de namaza devamın önemini vurgulamakolmuştur [Ebû Davud, Edeb 133; İbn Mâce, Vesaya I].

Cemaate devam ederekümmetolma vasfını elde edemediğimiz zaman hem cami cemaati“kuru bir kalabalık”tan ibaret olur, hem de cemaatleşmenin sosyal ve siyasal aşamaları gerçekleşemez…’

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi