Yaşlılarımıza Karşı Vazifeleriz

Allah’ın kanunu olan ihtiyarlığın ömrün bereketli bir dönemi olabilmesi için yarınların ihtiyarları olan bugünün gençlerine de görevler düşmektedir. İnsan fıtratının onayladığı bu görevleri İslâm, Kur’ânî ve Peygamberi emirler ve öğütlerle ibâdetleştirmekte, dünya hayatı için güvence, âhiret hayatı için de Cennet vesilesi kılmaktadır. Simdi bu vazifeleri özetleyelim:

Yaşlılar ve Bedensel Özürlüler Ayrıcalıklıdır

 Kur’ân-ı Kerîm, inanç ayırımı yapmaksızın bütün insanlara adalet ve merhamet gösterilmesini emretmektedir.

“Allah, dininiz husûsunda sizinle savaşmayan ve sizi, ülkenizden çıkarmayanlara iyilik etmenizi, onlara karşı insafla, adâletle muâmelede bulunmanızı yasaklamaz; şüphe yok ki Allah, adâletle muâmele edenleri sever.” (6)

 Peygamberimiz, bizzat savaşa katılmayan ihtiyarların öldürülmesini yasaklamaktadır. O şöyle buyurur.:

“Sakın ha çocukları ve kadınları öldürmeyin. Yaşlıları öldürmeyin. İşçileri ve hizmetçileri öldürmeyin. İbadethanelerde ibâdet edenleri öldürmeyin. Savaştığınız insanlara da üzel davranın , şüphesiz Allah güzel davrananları sever.”((7)

Peygamberimiz ayrıca “Sizler toplumunuzdaki zayıflar sebebiyle yardım ediliyor ve rızıklandırılıyorsunuz” buyurarak da nazarları bedensel özürlüler ve onların konumunda olan ihtiyarlara çekmektedir. (8)

Böylece müminler, bütün insanlara karsı görevlendirilmekte, fakat zayıflıkları sebebiyle de öncelik ihtiyarlara verilmektedir.

Bu nedenle ihtiyarlara adalet ve merhamet gösterilmeli, bütün ihtiyarların yararlanacağı sosyal hizmetler üretilmedir. Genel ve yerel idarelerin ana görevlerinden biri de bu olmalıdır.

Müslüman Yaşlılar Daha Bir Ayrıcalıklıdır

Ancak Allah’ı birleyen ve kulluk çizgisini sürdüren Mümin ihtiyarlara daha bir ilgi ve saygı duyulmalıdır. Çünkü Peygamberimiz bir hadîslerinde “Küçüklerimize merhamet, büyüklerimizin saygı göstermeyen bizim yolumuzda değildir,” (9) buyurarak takip edilecek bu özel ahlâkî çizgiyi belirlerken, bir diğer hadîslerinde de mümin ihtiyarlara şöylece ayrıcalık tanımaktadır:

“Saçı sakalı ağarmış Müslüman ihtiyarlara saygı ve yardım… Allah’ı yüceltme olan davranışlardandır.” (1O)

Yaşlılarımız Önceliklidir

İslâm, ihtiyarlara öncelik tanımaktadır. Ancak bu önceliğin gençlerle ihtiyarların karmaşık olarak bulunduğu yerlerde daha bir gözetilmesini de istemektedir.

Şanlı Peygamberimiz, bir cinayet davası ile ilgili olarak huzuruna çıkan üç kişilik gruptan en küçüğünün söze başlaması üzerine, “sözün büyüğe bırakılması” uyarısında bulunmuştur.(11)

– Salât ve Selâm üzerine olsun- O, aşağıda verilecek örnekte görüleceği üzere karmaşık topluluklarda ikrama da daima yaşlılardan başlamıştır.

Sağında genç bir delikanlı, solunda yaşlı sahâbiler bulunduğu bir sırada Allah’ın Rasûlü Peygamberimize meşrubat ikram olundu. Hz. Peygamber içti. Kendisine sunulandan huzurunda bulunanlara sağından başlayarak ikram etmek ahlâkında olan Hz. Peygamber, sağındaki gencin gönlünü alarak, ikrama solundaki yaşlılardan başlamayı arzu buyurunca genç delikanlıya dönerek şöyle buyurdu: Senden önce bu yaşlı amcalarına ikram etmeme müsaade eder misin? . (12)

Çok özel bir durum yoksa, toplumu temsilde ve ikram edilmede ihtiyarlara öncelik tanıyan İslâm, bilgi ve ihtisas düzeyleri eşitler arasında görev yapabilir yaşlıların tercih olunmasını da öğütlemiştir. Örneğin Peygamberimizin buyruğuyla onların imamete geçirilmesi tavsiye buyrulmuştur.(13)

Yaşlılara Saygı Gençlere Güvencedir

Yarınların yaşlıları olacak gençler tarafından ihtiyarlara gösterilecek saygı, yapılacak ikram ve sergilenecek fedakârlık onların hayatına kolaylık ve moral sağlarken topluma güven ve gençlere de itibarlı bir gelecek hazırlayacaktır. Zira Peygamberimiz, “Emzirilen çocuklar ve otlayan hayvanlar yanı sıra beli bükülmüş ihtiyarların da toplumu belâlar ve azaplardan koruyacağını…” bildirmekte,(14) müjde içeren bir hadislerinde de söyle buyurmaktadır:

“Yasından ötürü ihtiyarlara saygı gösterip yardım eden gence, Allah da saygı sunup el vuracak kişiler yönlendirir.” (15)

Ana-Babalar Özel Yaşlılardır

İslâm’ın, Allah’a ortak koşma çağrıları dışında kayıtsız şartsız saygıya ve yardıma çağırdığı analar -babalar ise özel ihtiyarlar sınıfını oluşturmaktadır. Onlara Allah görüyor inancıyla iyilik yapılması ve güzel davranılması emredilmekte ve yetişkin çocuklara şöyle buyurulmaktadır:

“ Rabbin, kendisinden başkasına kulluk etmemenizi ve anaya, babaya iyilik etmenizi hükmetmiştir; onlardan biri, yahut her ikisi, senin hayatında ihtiyarlık çağına ererse onlara öf bile deme, azarlama onları ve onlara güzel ve iyi söz söyle. İkisine karşı da merhametle kanatlarını indir, mütevâzı ol ve onlar için şöyle ce dua et: Allahım! Onlar, çocukluğumda beni nasıl büyütüp yetiştirdilerse sen de onlara öylece merhamet et.” (İsra 17/23-24)

Ana Cennet ve Cehennem Sebebidir

 Onlar öylesine mukaddes ihtiyarlardır ki, evladın davranışlarına göre onlar Cennete gitme veya Cehenneme yuvarlanma sebebidir. (16)

Özetlersek deriz ki müminler için Allah’a ve nimetlerine kavuşma olan ölümle randevulaşma mevsimi olan ihtiyarlık, ilâhî bir kânundur. Tövbelerle günahların eritileceği, saflaşan yüreklerle güzel amellerin artırılacağı ve de zaaflarla orantılı olarak da ilâhî rahmetin sağanaklaşacağı bereketli bir dönemdir. İhtiyarlar yaşlılığın güçlüklerine, gençler de onlara saygı ve yardıma sabır göstermelidirler.

Bitirirken

Hayatlarından Allah’ı ve yasalarını unutanlara, Allah da Kendileri ve insanlık değerleriyle birlikte yaşlılarla engellileri de unutturmuştur. Onlar için dünyada pis ve piç bir yaşam, Ahirette de Cehennem vardır:

“Allah’ı unutan ve Allah’ın da özcanlarını kendilerine unutturduğu kişiler gibi olmayın. İşte onlar, doğru yoldan çıkmış olanlardır. Cehennem ehli ile Cennet ehli bir değildir. Kurtulacak olanlar yalnızca Cennetliklerdir. (Haşr 19-20)

Ali Rıza DEMİRCAN

 (6) Mümtahine 8, (7) Ebû Davud Cihad 82, (8) Tirmizî Cihad 24, (9) Ebû Davud 58, (1O) Ebû Davud Edeb 2O, (11) Müslim Kasame 3-5, (12) M. S. Müslüm Hn. 1291, (13) Müslim Mesacid 29O, (14) Keşfül-Hafa Hn.209, (15) Timizi Birr 75, (16) İ. Mace Hn. 3662

Gelişen Olaylara İslami Bakışın Adresi