Şakir DİCLEHAN

Her şey aslına döner eninde sonunda… Yaptığı Orta Asya gezisinde büyük sıkıntı ve çile çeken Vambéry, o dönemlerde hayali bile oldukça korkutucu olan bu gezisini tamamlayarak dönüş yolunda Tahran’a döner. İran’da Nasreddin Şah iktidardadır ve İran’ın bu başkentinde Osmanlı Devleti’nin...

Bir derviş kılığına girerek Türkçe, Arapça ve Farsçayı o ülkelerde konuşan insanların diliyle konuşacak ve hitap edecek düzeyde öğrenen Vambéry’in seri ve on yazı halinde anlattığımız gezisinin bu kısmında, son olarak vardığı Herat’la ilgili duygu ve düşüncelerini aktaracak ve dönüşünde...

Bir sahte derviş kılığına girerek Orta Asya’ya seyahate çıkan  Arminius Vambéry, Herat’ta bu gezisine son noktayı koyarak Tahran üzerinden İstanbul’a döner. Başladığı bu gezisine İstanbul – Trabzon – Erzurum – Tebriz – Tahran – Sarı – Gümüştepe – Etrek –...

İslam toplumu içinde gerçek anlamda samimi ve ihlas sahibi Müslümanlar olduğu gibi, sahte bir kılıkla onları kandırarak münafıklık yapanlar da tarih boyunca hiçbir zaman eksik olmamıştır. Arminius Vambéry de, sahte bir derviş kılığıyla hem sahip olduğu ideal ve amacını gerçekleştirmek...

Sahte Derviş, Tahran’da hacdan gelen ve Buhara’ya dönen kafile ile bin bir güçlük, susuzluk ve açlığa tahammül ederek amacı uğruna katlandığı sıkıntıları, akıcı bir üslup ile anlatmaktadır bu gezisinde. Doğal olarak her yolculuğun noktalanacağı bir durak vardır, işte Derviş için...

Bir derviş kılığına girerek casusluk amacıyla yola çıkan Vambéry, İstanbul, Trabzon, Erzurum, Tahran üzerinden Buhara ve Semerkand’a, hatta Herat’a kadar ulaşarak seferini tamamlamak için türlü türlü çilelere katlanır. İnsan aklının anlamakta zorlanacağı bu yolculuk esnasında, İslam dünyasının içinde bulunduğu duruma...

Müslümanları, tarih boyunca bir takım dini duygularla oyalamak ve din perdesi altında onların dini duygularını sömürmek hep var ola gelmiştir. Vambéry de hacdan gelen Türkistanlı hacılar arasına katılarak kendisini, İstanbul’dan gelen bir hacı olduğunu ve Osmanlı Devletinin pasaportunu taşıdığını söyleyerek...

Birkaç yazı halinde gündeme getirdiğimiz ve dervişlik perdesi altında kendisini gizleyerek casusluk yapan Vambéri, Orta Asya gezisine, İstanbul’dan 1862 yılının Mayıs günü, Trabzon’a kalkan bir Avusturya buharlı gemiye binerek: Yüzü, Batı’ya dönük olarak Avrupa’ya ve çok sevdiği memleketi Macaristan’a acaba...

Geçen haftaki yazımızda dünyanın en ilginç insanlarından biri olan Vambéry’nin, sahte bir derviş kılığına girerek Orta Asya gezisine nasıl hazırlandığını anlatmıştık. Bu yazımızda da konunun önemine binaen devam edeceğiz. Vambéry, 1832 yılında Çekoslovakya’nın sınırları içinde kalan Dunaszerdahely kasabasında yoksul bir...

Yukarıya aldığımız başlık, 19. Yüzyılda kaleme alınan bir seyahatnamenin başlığıdır. Bu kitaptan bahsederek ve bir makale yazarak bizi haberdar eden, daha  sonra bu kitabı satın alarak bana hediye eden değerli ve entelektüel insan Mahmut Faysaloğlu’na teşekkür etmeyi bir borç bilirim....

Hem insani ve hem de İslami bazı değerler vardır ki, bunların yaşatılmasında büyük yaralar vardır. Zamanın, değerinden bir şey eksiltmediği, kalıcılığını koruyan değerler, sırf eski olduğu için asla hor görülmemeleridir. Yenilik de ancak koskoca bir insanlık değerler tablosuna bir ek,...

İslami bir kavram olan “helalleşme”, politikacılar tarafından dillendirilmesi ve bu alanda kullanılması, kendi kültür değerlerimizin gündeme taşınması açısından, oldukça yararlı ve haksızlığa uğramış halklardan helallik istenmesi, cesaret isteyen bir söylem ve girişimdir. Gelecek için umut kaynağı, dışardan gelmez, içimizdedir o…...

Bir oluşum, uzun uzun hazırlanmayı gerektirirken, doğrudan sonuca varmayı düşleyip bazı girişimlerde bulunan İslam ülkeleri, iki asırdır düşüş dönemine girmiş ve halen bu düşüşü yaşamanın acısını ve sıkıntısını çekmekte olduklarını bir türlü fark edemiyor ya da fark etmek istemiyorlar… Bu...

Bir Ortadoğu devleti olan Osmanlı Devleti dağıldıktan sonra ortaya çıkan tablo, yeni hülyaların ve rüyaların konusu olmuştur. Küçük küçük devletlerden kurulu Ortadoğu coğrafyası, tarihin en kritik dönemlerinden birini yaşamaktadır bugün… Parçalanmış, bölünmüş, birbirinden habersiz hale gelmiş, geçmişiyle ilgisini kesmiş, kendi...

İster halk olsun, ister aydın olsun, ister kişiler ve toplum olsun, tüm kesimler, bugün elle tutulur, gözle görülür ve duygularda hissedilir bir kaygı içindedirler. Bunun en somut ve sosyolojik belirtisi, birkaç kişi bir araya geldiğinde ya da toplandığında, hemen politik...

Entelektüel bir insan, hiçbir ırk ve düşünceye karşı şiddet, kin ve öfke duymaz. Ahlakın herkesten daha yüksek olduğu iddiasındaki üniversite hocalarının toplumdan kopuk olmalarına ve bu şekilde davranmalarına bir anlam vermek oldukça güçtür. Aslında, hocaların toplumun diğer bireylerinden alacakları ve...

Başlık olarak kullandığımız “Maarifin Seyir Günlüğü”, günümüz insanına, özellikle gençliğe yabancı gelen ve lugata bakmadan anlamını bilemeyeceği ve çözemeyeceği üç kelimeden oluşan bir layiha (rapor) ve bir kitap ismi… Günümüzde mana ve misyonu olabildiğince değişen eğitim sistemine neşter vuran, donanım...

Demokrasi ve özgürlük gibi cafcaflı, göz boyayıcı ve insanın hoşuna giden bir takım kavramlarla ortaya çıkan kapitalizm ya da Neo-liberalizm sistemi, ezilen-ezen düzeninde, geniş insan kitlelerinin buna uyum içinde ve yapıda olmasını istiyor olması, ne kadar tasvip edilip benimsenebilir? Bir...

Tarih boyunca çeşitli yönetim modaları olmuş ve o çağlardaki toplumların yapısı ve dünya görüşüyle ilgili olmuştur daima. Batı dünyası tarafından uygulanmakta olan demokrasi anlayış ve düzeni, ne yazık ki Ortadoğu ülkelerinde sınıfta kalmıştır. Göstermelik tek partili ya da sözde parlamentolar,...

İnsanın en pahalı ve en değerli yanını, yani kalbini istila etmiş olan dünya sevgisi, bugün Müslümanları perişan ve harap etmiştir. Varoluş hikmet ve nedenini unutan Müslümanın dünyevileşmesi korkunç bir boyuta ulaşmış ve Müslümanlar, ölüm denilen olayı unutmuş gibidirler. Dün arza...

Tarih boyunca birçok filozof ve düşünür, devlet tanımı konusunda kafa yormuş, görüş ve düşünce açıklamış, konuyla ilgili çeşitli eserler kaleme almaktan geri kalmamışlardır. Özellikle İslam dünyasında, bu konuda hatırı sayılır eserler ortaya konulmuş ve devletin özellikleri dile getirilmiştir. Farabi’nin, “Devlet-i...