ÇOCUK HAKLARI YASASI ÜRDÜN TOPLUMSAL NORMLARINI HİÇE Mİ SAYIYOR?

Ürdün’de geçen Nisan ayından bu yana çocuk hakları yasası taslağının ülkenin mahremiyetini dikkate aldığına ve çocukları ihlallerden koruduğuna inanan bir savunucu ile Batı’dan ithal edildiğini ve bireyciliği meydana getirdiğini, ayrıca İslam hukuku hükümlerine ve Ürdün toplumunun değerlerine de aykırı olduğunu savunan bir eleştirmen arasında tartışma sürüyor.

Geçen Nisan ayında, Ürdün Kabinesi, çocuklarla ilgili kamu, sivil ve özel kurumlar veya hizmet sağlamakla görevli olan taraflar arasındaki ilişkileri güçlendiren ve koordine eden bir mevzuat oluşturarak çocukların korunmasını ve bakımını geliştirmek ve yürürlükteki mevzuata uygun olarak hizmet verilmesiyle görevlendirilmesi adına 2022 yılı için bir Çocuk Hakları Yasası taslağını onayladı.

20 Temmuz 2022’de Ürdün Bakanlar Meclisi yasa taslağını tartıştı. Sonunda ise bazı milletvekillerinin önerileriyle, İslam Şeriatına ait değerleri ve sabiteleri ihlal etmemesi adına yasa tasarısını özel olarak tartışmak için bu oturumun; yasa, kadın ve aile işleri komisyonlarından oluşan ortak bir meclis komisyonuna havale edilmesiyle sona erdi.

Bu gelişme, 2011’de Ürdün’de yapılan anayasa değişikliklerine dayalı olarak çocuk haklarına dair bir yasa taslağı hazırlamaya çalışmalarından yıllar sonra ve Ürdün’ün her ne kadar bazı maddeleri konusunda çekinceleri bulunsa da 2006’da uluslararası çocuk haklarına dair sözleşmeyi imzalamasından sonra geldi.

Ürdün medyasına göre, krallıkta çocuk haklarını koruyan bir yasanın ilk taslağı 1998 yılına kadar uzanıyor.

İlk yasa 2004 yılında Meclis’e sunulmuştu. Ne var ki hükümet 2008’de bu yasayı geri çekmeden önce uzun yıllar boyunca Meclis raflarında kaldı.

Ürdün’ün 1991 yılında Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanan Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşme’sini onayladığını belirtmek gerekir. Anlaşma, taraf devletlerin sözleşmede tanınan hakları uygulamak için yasal, idari ve diğer gerekli önlemleri alma zorunluluğunu da içeriyordu.

Ancak Ürdünlü İslami vaiz Dr. İyad Künebi’nin resmi YouTube kanalında yayınladığı bir bölümün ardından tartışmalar yeniden alevlendi.

Ürdünlü vaiz şunları söyledi: “Yasa taslağı, İslam’la çatışan birçok şüpheleri barındıran Çocuk Haklarına Sözleşmesi’ne dayanmaktadır. Örneğin: çocuğun genel cinsel eğitim hakkı, evlilik dışı ilişkinin çocuğun bir hakkı olarak görülmesi, çocuğa dinini değiştirme ve keyfine göre istediği dini seçme hakkı vermek gibi”.

Kanun tasarısında, çocukların ana baba tarafından ahlaki eğitmi için dövülmesini yasaklayan bir metin yer almakta, “Anne babanın veya çocuğa bakmakla görevlendirilen kişinin sıfatı, bir önceki maddede belirtilen fiillerin işlenmesine ve çocuğa tehdit oluşturan durumlar adına mazeret teşkil etmez” denilmektedir.”, bu fiillerle de “çocuğu şiddete, istismara ve sömürüye maruz bırakmak” anlamları kastedilmektedir.

Madde (7)’nin (a) bendinde, çocuğun “görüşlerini sözlü, yazılı, basılı, sanat eseri veya kendi seçeceği herhangi bir başka araçla ifade etme hakkı vardır ve çocuğun görüşleri, yaşına ve olgunluk derecesine göre nazara alınır” denilmektedir.

8. maddesinin (a) bendinde “çocuğun özel hayatına saygı gösterilmesi hakkına sahip olduğu ve hayatında, ailesinde, konutunda veya yazışmalarında herhangi bir keyfi müdahaleye veya yasa dışı işlemeye maruz bırakılması yasaktır. Ana-babasının veya ilgili mevzuat uyarınca onların yerine geçenlerin hak ve görevleri dikkate alınarak şerefine veya itibarına zarar vermesi yasaktır.
9. 24. maddenin (C) bendinde ise “çocuğun adli yardım hizmeti sunucularıyla herhangi bir kısıtlama olmaksızın iletişim kurmasına izin verilir” denilmektedir.

Muhalefet Gösterenler

Muhalif görüştekiler, yasa tasarısının İslam hukukunun ve toplumsal değerlerin ihlallerini içerdiği, ayrıca yasanın ana hedefi olan çocukların kendi ifadeleriyle dinlerini özgürce benimsemelerine ve seçmelerine izin vermekle ilgili endişelerini dile getirdiler.

Muhalifler tartışmalarını Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Ürdün’ün 1990’ların başında imzaladığı CEDAW Sözleşmesi üzerinde yoğunlaştırıyorlar.

Pek çok muhafazakar kimse, bu iki anlaşmanın hükümlerinin, özellikle de düşünce ve din özgürlüğü, cinsel sağlık, evlat edinme ve diğerleriyle ilgili olan yasaları yeni yasaya geçirmesinden korkuyor.

Birçoğu, bu anlaşmaların dini düzenlemelerle çeliştiğine ve bir çocuğun ailesinden entelektüel ve ideolojik bağımsız kalması fikrini oluşturduğuna inanıyor.

Geçen Temmuz ayında Ürdün parlamentosunda yasanın tartışılması sırasında Milletvekili Salih el-Armuti, bu tür yasalar için yalnızca olağanüstü bir toplantıda tartışma yapmanın yeterli olmayacağını vurgulayarak, herhangi bir yabancı partinin koruyucusu olmayı veya Ürdün’e herhangi bir yabancı gündem dayatmayı reddettiğini belirtti.

Bu yasanın, üzerinde birçok değişiklik yapılmasını gerektirdiği için İslam Şeriatı hükümleri çerçevesinde tartışılması gerekmediğini de sözlerine ekledi.

Yasa taslağına da itiraz eden Temsilci Ahmed Al-Katavneh, yasayı bir bütün olarak kabul etmediğini belirterek, “Yasayı okuduğunuzda sanki İslam hukuku yokmuş gibi ve bu uluslararası düzenlemelerin gelecek nesilleri üretmek ve eğitmek istediğini hissediyorsunuz.

Yasayı okurken, “Çocuk telefonunu ararsa babasına şikayet etme hakkına sahip olacağından ve babasını hapsetme hakkına sahip olacağından, ebeveynlerin çocuğu tamamen izlemesinin yasak olduğuna” şahit oluyorsunuz.

Destekçiler

Temsilciler Meclisi’nin geçen Temmuz ayında Çocuk Yasasını görüşmek üzere yaptığı yasama oturumu sırasında, Hukuk İşleri Devlet Bakanı Vefa Beni Mustafa, “Ürdün’ün 14, 20 ve 21. maddeler hakkında çekinceleri olduğunu, Uluslararası Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin bu maddelerinin evlat edinme ve din seçme özgürlüğü ile ilgili olduğuna işaret ederek, önerilen projenin “Ürdün’ün mahremiyetini gözettiğini” söyledi.

Adalet Hukuki Yardım Merkezi direktörü Hadel Abdül Aziz de, Twitter’da yaptığı bir dizi gönderide, geçen Temmuz ayında önerilen yasa metninin söylentilerin aksine dinle hiçbir şekilde çelişmediğini doğruladı.

Merkez Direktörü Abdül Aziz, yasa tasarısıyla ilgili tartışmayı üzücü olarak nitelendirerek, “kanunda olmayan ve yanlış olan metinlere dayandırıldığını da” sözlerine ekledi.

https://www.bbc.com/arabic/interactivity-62592028