Kerim ECE

Lehv: İnsanı oyalayan şey Kur’an insanı oyalayan, eğlendiren ve onu asıl  görevini yapmaktan alıkoyan bütün uğraşılar; boş işler, dünya hayatının geçiciliği ve insanı oyalandırması, yani dünya hayatının hâlini ‘lehv’ ve laib-oyun’ kelimeleri ile anlatıyor. Kendisinden zevk alınan ama devam etmeyen,...

‘Lehv’ kelimesinin kökü olan ‘lehâ’; sözlükte, bir şeyle oynamak, bir şeyden pek hoşlanarak onunla avunup durmak anlamına gelir. ‘An’ ile kullanılırsa, bir şeyden gafil olmak, bir şeyden yüz çevirmek demektir. Aynı kökten gelen ‘elhâ’; oyalanmak, bir kimseyi sazlarla veya oyun...

-Sözlükte kunut Kunut kelimesinin aslı olan ‘ka-ne-te’ fiilidir. ‘Kunut’ bu fiilin masdarıdır. Bu da susmak, namazda uzun dua okumak demektir. Aynı kökten gelen ‘aknete’– dua etmek, Allah’a boyun eğmek, düşmana beddua etmek demektir. (Firuzâbâdî, Kamusu’l-Muhit, s: 158) -Kavram olarak kunut...

Kur’ân, kalbi kirleten mânevî pisliği ve kiri, amellerini çirkinliğini; rics, neces, dess, zeyğ ve maraz gibi kelimelerle anlatıyor. a.Rics. Rics; sözlükte kokuşmuş şey, kir (necâset) demektir. Buradan hareketle haramlara, çirkin işlere, azap çektirmeye, lânet etmeye, ve inkârcılığa rics denmiş. Kur’an’da...

‘Tavsiye’ ‘vassâ’ fiilinin masdarıdır. Bu da; bir başkasına bir öğütle birlikte, yapacağı işi tembih etmek, emretmek, ya da buyurmak demektir. ‘Vassâ’ fiili ve onun türevleri Kur’an’da 32 yerde geçmektedir. Bu fiil Allah’a nisbet edildiğinde, “emretmek, farz kılmak, (yapılması gerekir anlamında)...

Vahyin eğitim metodunda kişilere rıfk ile (yumuşaklıkla) muamele etmek, insana güzellikle yaklaşmak esastır. Yumuşak ve tatlı sözün etkili olduğu da bilinen bir gerçektir. Katılık ve kabalık insanı değerli kılmaz. Kabalık insanı bazen kibir, inat ve nefrete, hatta haksızlık yapmaya sürükleyebilir....

Bunun kökü ‘hâ-ne/hevene’ fiilidir. Bu da sözlükte; yumuşak ve kolay olmak, hakir ve zelil olmak, zayıf ve sakin olmak demektir. Bunun ‘ehâne’ kalıbı; bir şeyi hakir görmek, küçümsemek, ‘hevvene’ kalıbı; kolaylaştırmak, bir şeyi hafifletmek, küçümsemek, ‘hâvene’ kalıbı; yumuşaklıkla ve kolaylıkla...

“Hep birlikte Allah’ın ipine sımsıkı tutunun ve birbirinizden kopmayın…” (Âli İmran 3/103) Bu âyet müslümanları dinde ayrılığa (tefrikaya), fırka fırka, hizip hizip, grup grup olup asabiyeye düşmekten sakındırıyor. (Ayrıca bkz: Şûra 42/13) Önceki ümmetler Din’i istedikleri ve işlerine geldiği gibi...

-I’tisam ne demektir? Bunun aslı olan ‘a-sa-me’ fiili engelleme ve yasaklama, alıkoyma anlamındadır. ‘I’tisam’ ise bir şeyi/nesneyi bırakmamak üzere alıkoymayı, korumayı, ona yapışmayı (temessük etmeyi) veya bir şeye yönelmeyi ifade eder. Mesela, ‘ı’tisame billah-(kişi) Allah’ın lütfuyla hata ve günahlardan uzaklaştı...

‘İnkâz’ın aslı ‘ne-ka-ze’ fiilidir. Bu da bir vartadan, kurtulması zor olan bir durumdan kurtulmak, necat bulmak demektir. (el-Isfehânî, R. el-Müfredât, s: 767) İf’al (geçişli) kalıbından ‘inkâz’; kurtarmak, necat vermek, halas etmek manasına gelir. (İbni Manzur, Lisânu’l-Arab, 14/335) Kur’an’da beş yerde...

-Hayır kelimesi ve türevleri Hayır kelimesinin geldiği ‘ha-ye-ra/hâra’ fiili ve türevleri Kur’an’da 196 defa geçiyor. Bunun 176 tanesi ‘hayr’ şeklindedir. ‘Hâre’ fiili; bir şeyi diğerine tercih etmek, bir şeyi seçip ayırmak. Hayırlı olmak, birine hayırlı olanı vermek demektir. Bir âyette:...

-Sölükte icâre ve türevleri ‘İcâre’nin aslı masdarı ‘câr’ olan ‘câ-re’ fiilidir. O da sözlükte; birinden himaye edilmeyi, sığınılacak bir yer verilmesini istemek, kurtarılmayı isteyeni himaye etmek, sığınılacak yer vermek, korumak veya kurtarmak, meyleymek ve cevretmek anlamlarına gelir. “ecertu fülânen”; yani...

-Ahdin anlamı Ahd/ahid’in aslı ‘ahide fiilidir. Bu da bir şeyi bir durumdan bir diğerine korumak, gereğini yapmak, bakıp gözetmek, talimat vermek, söz vermek demektir. Buradan hareketle koruyup gözetilmesi gereken sözleşmeye, anlaşmaya isim oldu ki maksat da budur. (el-Cürcânî, et-Ta’rifât, s:...

Âhirete inanmayanlar ya da gayr-i müslimler şöyle derler: “Dünya hayatımızdan başka hayat yoktur. Ölürüz ve yaşarız. Bizi ancak zaman yok eder.” (Câsiye 45/24. Bir benzeri: Mü’minûn 23/37) Bu câhilliğe Kur’an’ın cevabı ise şöyle: “Bu hususta onların bir bilgisi yoktur. Onlar...

Bazı müslümanlar  gayr-i müslimlerin bazı zamanlarda, bazı beldelerde bolluk, zenginlik ve refah içinde yaşadıklarına bakarak, ya da onların her alanda kalkınmış, uygarlıkta ilerlemiş olduklarını, bunun da imrenilmesi gereken bir fazilet olduğunu sanarak; “Allah’ın düşmanları (ya da buğzettikleri), böyle müreffeh, zengin,...

Türkçe ’de kullandığımız ‘gurur’ kelimesi Kur’an’da ‘ğurur’ (yumuşak ğ ile) şeklinde geçiyor. Bunun Türkçe’ de kazandığı anlam, Kur’an’daki anlamları tam yansıtmıyor. ‘Ğurur’ kelimesinin aslı hafif bir şekilde uyuklarken gaflet etmektir.  Ya da bir şeyin bir kimseyi aldatması, aklını çelmesi, boş...

Hayırlı kişi, şerli kişi nitelemeleri var. Öyleyse soru şöyle: Kim neye göre hayırlı, yani iyi? Kim neye göre şerli, yani kötü? Ya da insanların hayırlı dedikleri şey nedir? Hayırlı olmanın ölçüsü ne olabilir? Herkes kendine göre hayrın ve şerrin tarifini...

-Musibete karşı kunut Felaket, belâ ve musibet, düşman tehlikesi karşısında beş vakit namazla birlikte kunut yapmak mümkündür. Bunun da sabah namazının farzının son rek’atında yapılması tercih ediliyor. Peygamberin (sav) bu gibi kunut yaptığı zamanlara bakarsak, uzun kunut yapmanın özel bir...

(Kur’an’da kunut ve kânit kavramlarını anlatmaya devam ediyoruz)  -Kunutun ikinci boyutu namaz kılmaktır Namaz kılmak aynı zamanda kunut yapmak demektir. Namaz da eslında bir kulun Rabbine itaat etmek ve boyun eğmek üzere O’nun huzuruna yönelmesidir. Namaz, Allah’ın huzurunda öncelikle ‘divan...

-Kunut ne demektir? Kunut kelimesinin aslı olan ‘ka-ne-te’ fiilidir. Bu da susmak demektir. Namazda uzun dua okumak anlamına da gelir. Aynı kökten gelen ‘aknete’– dua etmek, Allah’a boyun eğmek, düşmana beddua etmek demektir. (Firuzâbâdî, Kâmusu’l-Muhît, s: 158) Kunut; bu fiiilin...

(Başımıza gelenlerin ya da karşılaştığımız şeylerin şeylerin kaynaklarını anlatmaya devam ediyoruz)  7-Hikmetten ayrılmak Hikmet, Allah (cc) açısından, eşyanın bilinmesi, tutarlı ve anlamlı bir şekilde icad edilmesi; kul açısından ise, varlıkların bilinmesi ve hayırlı iş yapılmasıdır. ‘Hikmet’ sözde ve işde en...

(Başımıza gelenlerin ya da karşılaştığımız şeylerin şeylerin kaynaklarını anlatmaya devam ediyoruz)  -Başa gelenlerin kaynağı Başımıza gelen şeyler –ister ödül olsun ister ceza-, bir başkası yüzünden mi, daha çok kendi yaptıklarımızın bir sonucu mu? Kişi iyi bir şey yapar, iyi karşılık...

(Başımıza gelenlerin ya da karşılaştığımız şeylerin kaynaklarını anlatmaya devam ediyoruz) -Kur’an iblis/şeytan konusunda genelde insanları, özelde mü’minleri uyarıyor : Şeytan insanın düşmanıdır. (Yûsuf 12/5. İsrâ 17/53 Zuhruf 43/62. A’raf 7/22) Öyleyse insan bu amansız düşmana karşı dikkatli olmalı. (Nûr 24/21. Bekara/168....

(Başımıza gelenlerin ya da karşılaştığımız şeylerin kaynaklarını anlatmaya devam ediyoruz) -İnsanın başına gelen bazı şeyler iblisin/şeytanın yüzünden mi? Şeytan ona kötülük edebilir mi? İnsanın hata ve yanlışlarının asıl suçlusu şeytan mı? Şeytanın insan üzerinde bir etkisi, ya da sevkedici bir...

Başımıza gelenlerin ya da karşılaştığımız şeylerin kaynaklarını anlatmaya devam ediyoruz. -İnsanın başına gelen şeyler başkaları tarafından olabilir Kişi başkaları yüzünden, yani onların yanlışları, kandırmaları, fitneleri, zulümleri sebebiyle zarara uğrayabilir, rahatsız edilebilir, haksızlığa uğrayabilir. Onlar komşusu, arkadaşı, iş ortağı veya herhangi...

İnsanın hissesine hayattan düşen de ceza mutsuzluk ve huzursuzluk değildir. Hiç bir insan dünyaya –birilerinin iddia ettiği gibi- çile çekmek için gelmemiştir. Hayat insanoğlu için zindan değil deneme süreci, iyiye (tekâmüle) doğru yarış alanı, sonsuzla bağ kurmak için yola çıkılan...

-Sözlükte infak İnfak kelimesinin aslı ‘ne-fe-ka’ fiilidir. Bu da bir şeyin bitip tükenmesi, geçip gitmesi, gizlenmesi, azalması, tükenmesi demektir. (el-Isfehânî, R. el-Müfredât, s: 765 ‘İnfak’ın fiil hâli; hem geçişsiz (lâzım) olarak, bitmek tükenmek, fakir düşmek azalmak; hem de geçişli (müteaddi)...

-Saadet Saadet (mutluluk), hayra nâil olma, mes‘ud ve bahtiyâr olma, hoşnutluk durumu; insanın haz duyacağı bir hâl içinde bulunuşu demektir. Saadet; “bir kimsenin hayra ermesi için insana ilâhî yardımın ulaştırılması”dır. (el-Isfehânî, R. el-Müfredât, s: 340) İslâmın hedefi insanları iyiye, güzele,...

Arapçada oruç anlamındaki ‘siyam ve savm’ sözlükte; nefsi meylettiği şeylerden alıkoymak, yani kendini tutmak, bir şeyden uzak durmak demektir. (bkz: Meryem 19/26) Mü’min oruç tutar, oruç da onu tutar. Oruçlu, oruçla birlikte şu on şeyi Ramazan boyunca tutmaya çalışır. 1-Yemeyi...

‘Ebrâr’, ‘birr’ sahibi demektir. Bu da; bir şey düzelmesi, itaat etmek, bol bol ihsan ve iyilik etmek, doğruluk demektir. (İbni Manzur, Lisanu’l-Arab, 2/58) Birr ile aynı kökten gelen ‘berr’ sözlükte kara, kıta demektir. Kıtanın genişliğinden hareketle ‘berr’; Rabbine hakkıyla itaat...