Necmettin Şahinler

Kur’ân için farklı bir tanım yapmak gerekirse, O’nu “dini kolaylaştıran bir kitap” olarak tanımlamamız mümkündür. Yâni Allah’ın dini kolaylaştırılmış bir dindir ve Allah’ın irâdesi de zorluktan değil kolaylıktan yanadır. Bu aynı zamanda Kur’ân’ın ahlâkına bürünmüş Hz. Peygamber’in de tavrıdır ve...

HALKIN SESİNİ “DİN” İLE KISMAK Bir insân düşünelim ki; Allah ona özel lütuflarda bulunup seçkin kılmış ve kendisine âyetlerini/mesajlarını indirmiştir. Ama bu kişi böyle bir ilme/bilgiye sahipken yeryüzünde kendi arzu ve heveslerinin peşinden gitmiş, bu ilmi bir kenara atıp şeytânâ...

Hz. Mûsâ’nın önderliğinde/rehberliğinde Firavun’un zulmünde kurtulup kendilerine vaad edilen topraklara doğru yola çıkan İsrâiloğulları’nın bu yolculukları sırasında başlarından geçen ve merkezinde Sâmiri’nin bulunduğu bir olay vardır. Kur’ân bu ibret verici olayın detaylarını Tâhâ/80-98. âyetleri arasında anlatmakta ve sonradan bu âyetleri...

Kur’ân’ın tartışma, yorum ve felsefe yapma dışı tutulan temel/ana dayanakları, aksiyomları ve postulatları diye ifâde edebileceğimiz muhkem kavramı; Arap dili lûgatlarında lâfız ve anlam yönünden kuşkuya ve tartışmaya yer bırakmayan söz diye tanımlanmaktadır. Müteşâbih âyetler ise, daha çok mecazî olarak...

İsrâîliyyât, Hz. Yakûb’un ikinci adı veya lakabı olan İsrâîl kelimesiyle nisbet ismi oluşturan İsrâîliyye’nin çoğuludur. Büyük oranda Yahudi, kısmen de Hristiyan kaynaklarından nakledilen “efsane, kıssa, olay veya bilgi” anlamında kullanılır. Bazı âlimler, İslâm muhaliflerinin bu dine ilâve etmeye çalıştıkları asılsız ve uydurma haberler hakkında...

Zamanın sonlarında gelecek bir kurtarıcı beklentisi, Hristiyanlığın da bir anlamda kaynağı durumundaki Yahudiliğin temel inançlarından birisidir. Mesih’in geleceği inancı aynı zamanda Yahudiliğin iman şartlarından biri olarak tespit edilmiştir. İbn Meymûn, 13 maddelik iman esasları arasında Mesih’in geleceğine iman etmeyi zikretmektedir....

Kur’ân’da, İsrailoğulların’dan “Cumartesi yasağına” uymayan bir grubun “maymuna dönüştürülmesi” olayı, “mesh” olarak ifâde edilmektedir. İlgili âyetlerden anlaşıldığı üzere, yapılan uyarıları dikkate almayan bu topluluk, maymuna dönüştürülmüştür. İslâm tefsir geleneğinin ilk döneminden son dönemlerine kadar gerek rivâyet ağırlıklı tefsirler olsun, gerekse...

İnsân sevgisinin ilk belirtisi insânlar karşısında baskı/zorbalık/kabalık yapmayı bırakmak ve büyüklenip kasılmayı terk etmektir. Hz. Peygamber “hepiniz Âdem’in çocuklarısınız ve Âdem topraktan yaratılmıştır” diyerek bu fani/geçici dünyada insânın insâna Firavunluk taslamasının ne kadar boş ve anlamsız olduğunu en güzel biçimde...

Tek Allah, tek din, tek hakîkat varsa, bütün bu tevhidin kaynağı da tektir ve bu kaynak Kur’ân’dır. Allah’ı nefislerinin arzularına göre değil de O’nun istediği gibi anmak sevdasında olanlar, Allah’ı yalnız Kur’ân’dan öğrenmek ve dinlemek zorundadırlar. Bu açıdan bakıldığında bugün...

Peygamberlerin en büyük mucizeleri, aralarında “tefrika” yâni “bölünüp parçalanma” olmamaları ve aynı davayı/tevhidi, aynı çerçevede savunmalarıdır. Bu gerçeklik Bakara/136. âyette şöyle anlatılır: “Deyin ki: Biz Allah’a inanırız; ve bize indirilene; ve İbrahim’e, İsmail’e, İshâk’a, Yakub’a ve onların soyundan gelenlere indirilene;...

KİTAP YÜKLÜ EŞEKLER Kur’ân Arapça indirildiğinden, içinde Arap dili ve edebiyatının tüm inceliklerini barındırmaktadır. Bu nedenle âyetlerinde kullandığı metaforlar/mecazlar da bu zengin edebî dilin ve ifâde gücünün en önemli araçlarından biridir. Metaforlar, kelimelerin sıkıcı ve basit anlamlarının ötesine geçerek, soyut...

Kur’ân’da geçen Yahudiler ve Hristiyanlar ile ilgili âyetleri okuduğumuzda ne hikmetse “üzerimize hiç alınmıyoruz” ve bu âyetler “bizi” değil “onları” ilgilendiriyor şeklinde bir ayrıma gidiyoruz. Hâlbuki “Biz ve Onlar” diye böldüğümüz tüm âyetler aslında –birer eskilerin masalı değil– Kur’ân’ın evrensel...

Çalışmamızın başında “Tek Din” gerçeğini vurgulamış, İslâm’ın Hz. Âdem’den Hz. Peygamber’e kadar gelen tüm peygamberlerin ortak tevhid inanışının adı olduğunu söylemiştik. Yâni Hz. Peygamber’in tebliğ ettiği din, O’nun 23 yıllık risâleti ile sınırlı değil, Hz. Âdem’den beri gelen tevhidi inancın onunla...

Kur’ân’ın doğru anlaşılabilmesi için nâzil olduğu tarihsel ortamın bilinmesi ne kadar önemliyse, hangi ayetlerin birbiriyle bağlantılı olduğu ve hangi amaca yönelik inzâl edildiklerinin bilinmesi de o kadar önemlidir. Tefsîr literatüründe buna “siyâk/sibâk” yani bir âyetin kendinden önceki ve sonraki âyetlerle...

Hristiyan kültüründen İslâm literatürüne geçen masallardan biri de Hz. Îsâ’nın ölmediği, göğe çıkarıldığı; kıyâmet kopmadan önce geri dönüp Şam’daki bir minareden yere ineceği şeklindeki anlatımdır. Bu hikâye ile Hristiyan mitolojisi İslâmlaştırılarak Müslümanların inançları arasına sokulmuştur. Bu konuda öne sürülen ve...

Kur’ân, Allah’a varmada “vesilelere” sarılmayı emreden bir kitaptır. Ama bu buyruğunu yerine getirme çizgisinden çıkarak vesileyi gaye hâline getirmeyi de hoş karşılamamıştır. Rûhsal yükselme hayatın içinde ve insânlarla yan yana gerçekleştirilecektir. Bunun aksi bir yola gidişi ifâden eden Ruhbâniyet işte...

Kur’ân’da İncil kelimesi on iki yerde –daha çok Tevrat ile birlikte– geçer ve bu ilâhî vahyin Hz. Îsâ’ya gönderildiği vurgulanır: “Biz, Meryem oğlu İsâ’yı, o lerin izleri üzerinde Tevrat’tan (o güne) kalanın doğruluğunu tasdik edici olarak gönderdik. Biz, o’na, Allah’a...

Tevhid, ulûhiyete ortaklık kabul etmediği gibi “aracılığı” da kabul etmez. Çünkü varlığın gözbebeği olarak yaratılan insânın varlıktaki yeri için bir aracının söz konusu olması düşünülemez. Yine yaratılmışlar içerisinde Allah’a en yakın olan varlık insân olduğu gibi yaratıcı olarak insâna en...

Allah tarafından seçilmiş ve özel bir yaratılışla dünyâya getirilmiş bir insânı sırf babasız doğdu diye ulûhiyete ortak etmek, hattâ daha da ilerisi O’nu Allah ile özdeşleştirmek ve üstelik bunu amantülerinin mutlak inanılması gereken ilkeleri olarak tebliğ edip zorunlu kılmak acaba...

Hz. Yusuf bir saray iftirası sonucu zindana atıldığında onunla birlikte iki genç daha zindana atılmış ve orada arkadaş olmuşlardı. Bu gençler zindanda gördükleri bir rüyayı Hz. Yusuf’a yorumlatmak istediklerinde Hz. Yusuf arkadaşlarının bu isteğine cevap vermeden önce onlara bazı nasihatlerde...

Önceki makalelerde “âyet bükücüler” olarak İsrâiloğulları’ndan küfre/şirke sapan “Yahudileri” veyâ “Yahudileşenleri” ele almaya çalışmıştık. Şimdi ise bu ikinci bölümde “Hırıstiyanlar” veyâ “Hıristiyanlaşanlar” üzerinde duracağız. Ama baştan hemen şunu söyleyelim ki; ilk bölümde Yahudiler için yazdıklarımız Hıristiyanlar için de geçerlidir. Çünkü...

SİZ Mİ DAHA İYİ BİLİRSİNİZ, ALLAH MI? Bir âyeti tefsir etmek veyâ yorumlamak bu eylemi gerçekleştirenlerin diledikleri gibi kişisel subjektif/indi yaklaşımlarına, nefsi arzu ve duygularına/temennilerine bırakılmamıştır. Yine bir âyeti, o âyetin “kendinden önceki ve sonraki âyetlerle ilişkisine” bakmadan veyâ içinde...

İSRÂİLOĞULLARI’NA HELÂL, YAHUDİLERE HARAM Kur’ânî bir terim olan “tahrîm”, bir şeyi haram ilân etmek/haramlaştırmak anlamına gelir ve “yasaklanmış şey” demek olan “haram” kökünden türetilmiştir. Tahrîm; bir şeyin, aklın ilk anda fark edebileceği veyâ edemeyeceği gerekçelerle ilâhî vahiy tarafından yasaklanması demektir...

Bu kitap çalışmasına başladığım günlerde henüz Filistin/İsrail savaşı başlamamıştı. Sonra savaş başladığında ülkemizde olduğu gibi dünyâ genelinde de yaptığı insânlık dışı zulüm/soykırım/katliam yüzünden İsrail’e karşı yöneticilerden çok halk ölçeğinde belki de şimdiye kadar hiç görülmemiş bir karşı çıkış ve dik...

İnsânların hesap günündeki yargılanmaları sırasında karşılaşacakları “zillete” işâret eden ve Kur’ân’ın bir sûresine de isim olarak koyulan “casiye” kelimesi aynı zamanda “diz çökmek” veyâ “bir araya gelmek” anlamlarına da gelmektedir. Sûrenin 16. âyetinden itibaren Allah, İsrâiloğulları’ndan söz etmekte ve onlara...

Kur’ân âyetlerini anlamaya çalışırken dikkat etmemiz gereken önemli bir konu; âyetlerin indiği dönemin konjektürel durumunu yâni âyetin indiği dönemin her türlü sosyolojik, ekonomik ve siyasal ortamını gözlemleyerek bir sonuç çıkarmaya çalışmaktır. Yoksa aradan geçen yaklaşık 1500 sene sonra âyeti bugünkü...

ONLARI DOST EDİNEN, ONLARDAN OLUR Kur’ân’da “Veli” Kelimesi tekil ve çoğul olarak 80 civarında âyette geçer. Veli sözcüğünün esas kökü “velâ” kelimesidir. Ve etimoljik gelişimi içerisinde bu kelime “yardım, işini üstlenme, destek verme” anlamlarını kazanmıştır. Veli aynı zamanda Allah’ın güzel...

HZ. İBRAHİM’İN DİNİ/MİLLETİ Tevhidî inanç çizgisinden ayrılan insânların/toplumların kendi yanlış algılarını düzeltmek yerine; kendilerini kurtuluşta/hidâyette görmeleri, bununla da kalmayıp başkalarını da bu yanlış algıya/inanca/öğretiye davet etmeleri ve bu konuda gayret sarfetmeleri ne trajik ve anlaşılmaz bir tavırdır. Üstelik bu insânların...

Nietzsche “Aslında tek bir Hıristiyan vardı, o da çarmıhta öldü” der. Nietzsche’nin bu sözü çarmıh hadisesinden sonra her şeyin değiştiği gerçeğini dile getirmekle birlikte, ilk kısmı, aynı anlamı çağrıştıracak biçimde tersine çevrilseydi şüphesiz tarihsel açıdan çok daha doğru olacaktı. Şöyle...

Hakikat ’in veya Mutlak Gerçekliğin kaynağı ve algısı insanlık tarihi boyunca yoğun ilgi gören bir konudur. Çünkü hakikat insânın anlam dünyası ve anlam arayışı için vazgeçilmez bir olgudur. Ancak insân, hakikati olduğu gibi değil de ancak sosyo-kültürel birikimlerine göre anlayabilir. Yâni bir anlamda...