Prof. Dr. Celal KIRCA

Merhum Ali Fuad Başgil, “İlmin Işığında Günün Meseleleri” isimli  kitabında  şu görüşlere  yer verir: “Kanaatim şudur ki, biz Türkleri, gerek fert ve gerek cemiyet olarak, Garplılardan ayıran ne zekâ, ne kabiliyet, hatta ne de çalışkanlıktır. Kudret eli, Türk’e, terakkinin temel...

Doğruluğun ölçütünü, zaman, mekan ve şahıslarda arama yerine,  Hz. Ali’nin “Hakikati insanlarla tanımayın, önce hakikati tanıyın ki, insanları onunla tanıyasınız”  sözünde  olduğu gibi  ilke ve kurallarda aradığımızda, doğru  yöntemi de öğrenmiş ve uygulamış  oluruz. Zira  amaçlarımızın doğruluğu  kadar, o amaçlara...

İnsan biyolojik, sosyal ve kültürel niteliklere sahip olan tek canlıdır.  Dolayısıyla seçme hürriyetine sahiptir.   İnsanı diğer canlılardan ayıran en önemli özelliği de onun sosyal bir varlık oluşudur.  Nitekim o, bir yanda sempati, sevgi, saygı, anlayış, ihsan, merhamet, onur, tevazu, af...

“İyilik”, “Karşılık beklemeden yapılan yardım, lütuf, kerem ve ihsan” olarak tanımlanıyor. Dolayısıyla iyilik yapan insana da “iyi insan” deniliyor.  Bu nedenle insanların arzu ve isteklerini yerine getiren, onlara yardımda  bulunan ve bir şekilde  faydası dokunan herkes, günümüzde iyi insan olarak ...

Allah Teâlâ, insanların yaptıkları işlere dikkat çekerek “Her birinizin yaptığı işler farklıdır” der ve sahip olduklarından  verenler ile vermeyenleri; haramlardan  sakınanlarla sakınmayanları; “hüsna”yı /en güzel sözü/kelime-i tevhidi  tasdik edenlerle etmeyenleri de  bu farklılığa örnek olarak  verir ve  daha  önemlisi  her...

İslâm’ın ilk dönemlerinde sıkça  tartışılan “amel imanın bir parçası mıdır, değil midir?”. Konusu kadar olmasa da, günümüzde tartışılan önemli  konulardan biri de din-ahlak ilişkisidir. Ahlak, dinden midir, değil midir? Diğer bir ifade ile ahlak, dinin bir parçası mıdır, değil mididir?...

Haz, “acının karşıtı olarak  hoşlanma ve  tat alma” demektir. Hoşnutluk ise “bir  şeyden duyusal, ya da ruhsal/manevî sevinç duyma”  anlamlarında kullanılmakta. Anlık veya  sürekli olmak üzere ikiye  ayrılmaktadır.  Dolayısıyla hayatın anlamını,  “haz” da  arayan dünya görüşüne “hazcılık/hedonizm” adı verilmektedir. Bunun...

“Unutma, önceden öğrenmiş olduğumuz bilgi, beceri ve nesneleri hatırlama ve tanıma yetisinin  geçici veya sürekli olarak yitirilmesi” demektir.   Bu da  uzun süre  kullanılmayan, yada “hatırlandıkça üzüntü, rahatsızlık veren anı, kişi ve bilgilerin bilinçaltına atılması” anlamına gelmektedir.   Diğer bir ifade  ile...

İnsanlık, tarihî süreç içinde devrim niteliğinde üç önemli aşamadan geçerek bugünkü kültürel, sosyal ve ekonomik seviyesine ulaşabilmiştir. Bu üç önemli aşama sırasıyla tarım, sanayi ve bilişim dönemleridir. Her dönem kendi toplum yapısını, kültürel dokusunu ve medeniyet anlayışını oluşturmuştur. Nitekim tarım...

AFFETMEK ÇOK MU ZOR? İnsanın kendine kötülük ve haksızlık edeni, suç veya günah işleyeni bağışlamasına, af  deniliyor.  Bir başka  ifade ile af,  insanın   yaşanan olaylar  karşısında öfke, kızgınlık ve kırgınlığının hafiflediğini fark etmesi, dolayısıyla  da insanları olması gerektiği gibi...

Aşıkpaşaoğlu Tarihi’nde şu  bilginin de yer  aldığı görülüyor:. Fatih Sultan Mehmet,  ordusu ile birlikte Uzun Hasan’ın anası Sârâ Hatun’u da yanına alıp  Bulgar Dağı’ndan Trabzon’a  gitmek için yola koyulur.  Fatih  bu dağın pek çok yerini yaya yürür. Sonunda Trabzon’a varırlar....

İslâm’ın bir normu ve bir de formu vardır. Kur’an normu/özü, sünnet de formu/şekli belirler. Samimiyet ve ihlas ise  dinin “öz” ünü ifade eder ve bu özü de “takva” temsil eder.  Nitekim Hz. Peygamber’in “Din samimiyettir”  sözü,  bu öze işaret ederken,...

Kur’an’da, iki farklı Müslüman tipinden ve kişilik özelliklerinden söz edildiği görülür.  Bunlardan biri, İslâm’ı kabul eden,  onu tanıyan, fakat imanı tam olarak kalbine yerleşmemiş olan Müslüman tipi, diğeri ise İslâm’ı kabul eden ve  bütün benliği ile ona inanan Müslüman tipidir....

Atomik/parçacı değil de bütüncül bakış açısı ve sistematik  bir düşünce ile Kur’an’ı anlamaya  çalıştığımızda, onda İslâmî hayat için öngörülen kuralların, barışta ve  savaşta olmak üzere iki farklı  alana yönelik olduğu, fakat bu kurallardan  önemli bir  bölümünün hem barışta, hem de...

“İpe un serme” deyimi, Nasrettin Hoca’nın bize bir armağanıdır. “Yapılması gereken bir iş konusunda türlü bahaneler üreterek ve bazı sebepler ileri sürerek işe engel  olmayı” ifade eder. “Bir gün komşusu Nasrettin Hoca’nın kapısını çalar.  Ve ona,  ‘Hocam evde  çamaşır yıkandı,...

İnsan, zamanla kayıtlı bir varlık. Ömrü, doğumu ve ölümü ile sınırlı. Bu nedenle zaman,  Müslüman için  çok önemli. Çünkü Müslüman, yaptıklarının karşılığını bir gün  mutlaka göreceğini bilir ve  buna inanır. Bu nedenle de hayatını iyi ve doğru yaşamak ve iyi...

DİNÎ İLİMLERDE BİR GELECEK TASAVVURU OLUŞTURULABİLİR Mİ? İslami kültürümüzü, sadece tekrar etmek, yüceltmek ve günümüze taşımak, çağdaş problemlerimizi çözmeye yetmemektedir. Zira geçmişten günümüze intikal eden İslamî kültür, büyük oranda “Epistemik Cemaat” kültürünü yansıtmaktadır. Bu durumun, günümüzde cemaatçi bir toplum modelini benimseyen...

Belagat, Arap Edebiyatında bir sanattır. Ve  “Mukteza-i hale göre ( yaşanan duruma göre) söz söyleme” sanatı olarak tanımlanır. Sözün yerinde ve adamına göre söylenmesini ifade eder. Nitekim  Kur’an’da da bu edebî sanatın bir araç olarak kullanıldığı, dolayısıyla ayetlerin  nüzul sebeplerinin...

MÜSLÜMAN ‘HÂDÎ’YE Mİ MUHTAÇ ‘MEHDİ’YE Mİ ? İnsanoğlu, kategorik olarak iki ana kaynaktan bilgi elde eder. Bunlardan birincisi, kaynağı insan olan ve insanlar tarafından üretilen bilgiler; ikincisi ise kaynağı Allah olan ve “vahiy” yoluyla gelen bilgilerdir. İnsan, doğru, güzel ve...

İnsan, önemli ve değerli bir varlık. Bu önem ve değer onun diğer varlıklar karşısındaki konumdan ve ontolojik yapısından kaynaklanıyor ve Müslüman için bu durum,  bundan  daha da öte bir anlam ifade ediyor. Zira Kur’an, insanın mahlukatın pek çoğundan üstün olduğunu,...

Kavramsal olarak “izlenen yol, yöntem, örnek alınan uygulama, örf ve gelenek”  anlamlarına gelen “sünnet”, Hz. Peygamber için kullanıldığında, onun uygulamalarını ve gittiği yolu tanımlar. Dolayısıyla sünnetin ne olduğunu anlamak için Hz Peygamber’in konumunun iyi analiz edilmesi gerekiyor, zira çoğu kere...

Kur’an’da cennete “vâris” olacak olan kişiler ile yeryüzüne “vâris” olacak kişilere dair dikkat çekici bilgilerin yer aldığı görülmektedir.  Buna göre de cennete/ Firdevs’e vâris olacak kişilerin,  mümin oldukları;  namazlarını  aksatmadan huşû içinde kıldıkları; boş sözlerden, faydasız işlerden uzak durdukları;   zekatlarını...

Dünün sebepleri, bugünün sonuçlarıdır; bugünün sonuçları da geleceğin  sebepleri olacaktır. Bugün İslâm alemi  neden perişan, birlikten  ve güçten yoksun bir durumda. Bunun sebeplerini iyi tahlil edip anlayabilirsek şayet, gelecek için  olumlu adımlar atabilme imkanı da elde  etmiş oluruz. Aksi takdirde...

Bilim, bilindiği üzere, olgusal, mantıksal, genelleyici, seçici ve değişken sistematik bilgilerdir. Her bilim dalı, kendi alanına giren olguları tespit eder ve açıklar ve tasvir eder. Bilim, nesnelerle ve olgularla tikel olarak (parça parça) uğraşır. Bunları parçalayıp ayrı ayrı konu edinir....

“Başkalarının gösterdiği saygının dayandığı kişisel değerlere, şeref ve itibar”a onur, deniliyor. Kişisel değerler ise, “insanın kendine karşı duyduğu saygı, şeref, öz saygı, haysiyet ve izzetinefis” olarak açıklanıyor. Diğer bir ifade ile kişisel değerler, insanın kendine olan saygısını, haysiyetini ve...

(Geçen haftaki yazının devamı) Tarih 11 Nisan 1913. Akif’e göre Kur’an-ı Kerîm, her şeyin çaresini gös­termiştir. O da: “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (Zümer, 39/9) ayetinde ifade edilen bilgi idi. İn­san bilgi vasıtasıyla, bütün problemlerini çözebilir, kendisine bir çıkış...

Bu yazı, 1990 yılında  yayımlanmış makalenin bir bölümüdür ve 1912-1914 yıllarında İslâm aleminde yaşanan sorunların ve  acıların sebeplerini   ele alıp Kur’an’dan çözüm  yolları arayan Mehmet Akif’in, düşüncelerini  yansıtan bir  muhtevaya sahiptir.  Mehmet Kaplan’ın ifadesiyle “Akif’in ele aldığı tarzda bir İslâmiyet,...

“Davranışlarımıza yön veren, uyulması gereken ilkelere” kural deniliyor.  Bu kurallar,  sadece davranışlarımıza değil, aynı zamanda ilim, sanat ve düşünce  dünyamıza da yön veriyor,  emredici ve yasaklayıcı  ilkeleri içeriyor.  Bu nedenle kurallı bir hayat, toplumun düzenini, huzurunu ve güvenliğini  sağlayan temel...

Çağımızın temel sorunlarından biri de açlıktır, bir başka ifade ile  açlık, geçmişte olduğu gibi bugün ve yarın da insanoğ­lunu en fazla düşündüren ve endişelendiren konuların başında yer almaktadır.   Nitekim BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Gıda Programı (WFP) küresel...

Kur’an, insanı muhatap alır ve ona Allah- insan, insan-insan ve insan-kainat ilişkilerine dair yönlendirici ve düzenleyici bilgiler verir. Bu bilgilere  de “Kur’an mesajı”  deniliyor.   Bu mesajların ise ya doğrudan veya dolaylı olarak verildiği; dolaylı mesajların da genellikle peygamberlerin, özellikle de...