Prof. Dr. Mustafa ALICI

1.) Kutsal’a doğru yatay yolculuklar veya İsra, fiziksel alemi önceleyen, dünya hayatını merkeze alan, maddeyi olumlayan kültürel sistemler için önemlidir. Yahudilik’te Hz. Musa’nın, Medyen’e gidişi, Sina dağına doğru gidişi, Yuşa peygamberle veya Salih Kul (Hızır) ile yolculukları, kadim Çin’de Konfüçyüs’ün...

Medeniyet (civiltas), kelime olarak “şehirli medeni insan” üretme peşindeyken kültür (culture) ise daha mikro ölçekte “toprağı işleyen insan” gibi her şeyi kendisine mal etme sevdasındadır. Müslümanca bir kavram olan irfan ise insanın kendi derinliklerine indikçe Aziz Rabbini tanıyacağı garantisini vermektedir....

Çağımızın insanı, dış dünyası muğlaklıklarla ve melezliklerle oldu iç dünyası alabildiğine bencilliklerle çevrili olan, daima yerellikler yaşayan biridir. Hem bu çağa hem de bu çağın insanına hitap edebilen, bu çağın krizlerine karşı dimdik ayakta kalabilen yegane kutsal kitap olarak Kur’an-ı...

I. VAHDETİ TEVHİDE DÖNÜŞTÜREN İSLAM’IN TEOLOJİSİ EN SADE OLANDIR Hz. Peygamberin (sav) tüm insanlığına bahşettiği en büyük katkısı, insanlığın gittikçe karmaşıklaşan ilah fikrini ve buna bağlı oluşacak dogmatik teolojiyi çok daha anlaşılır, daha kısa ve özet formuyla tebliğ etmesi ve...

Müslüman, zaman insanı olarak, Sezai Karakoç’un ifadesiyle “bir hicret adamıdır”. O, yolculuğu ve akibeti belli olan kutlu bir hicret içindedir. Hz. Lut (as)’un ifadesiyle ne olursa olsun “bizim hicretimizin Rabbimizedir”. O, içinde hep bir hicretin sızısını duyar. Mekan insanı ise...

1.) Şimdiye Form Veren Batıl Gelecek. İslam haricindeki geleneklere göre “şimdiki zaman” denen anlar dahil tüm tarih, “muhteşem gelecekten” doğar. Bir başka ifadeyle diğer kültürel sistemler tarih boyunca öğrettiler ki şimdiki zaman bir şekilde, somut ve bilinçli bir şekilde imanla...

1.) Müşriklerin elindeki Mekke ne anlama gelir? Biz Müslümanlar için Mekke nasıl bir şehirdir ve dini anlamı nedir? Mekke’nin fethi nedir? Kutsal bir toprak bir coğrafya olarak Mekke, haritanın şekillendirdiği bir Arzı Mev’ud asla değildir. Zira Mekke, sakinleri Yahudilerin hala...

1.) Hıristiyanlar, İsa Mesih’in doğum tarihini tam bilmediklerinden Hıristiyan olmadan önceki ilahların doğum veya tezahür ettikleri zamanları alternatif olarak benimsemektedirler. Söz gelişi Batı Avrupa’da Roma Katolik Kilisesi 24 Aralık gününü 25 Aralığa bağlayan geceyi İsa Mesih’in doğum (Noel, Christmas) günü...

1.) Hidayet terimini, Semitik dillerde bilhassa kelime olarak “Yahudi” sözcüğüne de gizlenmiş olan ve her türlü keskin dönüşle bir döneme mahsus, geçici veya yatay düzlemde doğru hedefi bulma arayışı gibi karmaşık sıfatlarla tek anlamdan ve çoklu eylemlerinden kurtaran İslâm, kattığı...

İslam haricindeki dinlerin kutsal metinleri, kendi din kurucusunun hayat hikâyesini, öğretilerini, sözlerini veya uluhiyetiyle olan yakın ilişkisini vermektedir. Dolayısıyla Müslümanların siyer hatta sünnet dediği şeye diğer din mensupları “kutsal metin” diye inanmaktadırlar. Bu bağlamda kutsal kitapların serüvenleri ile onların oluşturduğu...

1.) Biz müminler için Kelime-i Tevhid basit bir iman ifadesi değil; aksine bize büyük sorumluluk yükleyen bir şehadet izharıdır. Hak olandan yana olup onun izharını, ispatını, hatta iknasını tebliğ görevi olarak yüklenen her Müslüman, bu ağır görev ile her türlü...

1.) Kur’an-ı Kerim’de ilk insan ve ilk peygamber Hz. Adem (as), bizzat Yaratıcısı Allah’tan her şeyin ismini öğrenmiştir. Alâk suresinde ise O, Hz. Peygamber(sav)’e gönderdiği son vahyin ilk ayetlerinde insana bilmediklerini kalemle yazmayı fıtraten öğrettiğini açıklamış; Rahman suresinde ise bildiklerini...

Kulluk, basit ve sade bir köle olmanın ötesinde Yüce Yaratıcıya ruhsal açıdan tam bir teslimiyet içinde bedenin gerçek sahibine ait olma duygusuyla ama bütüncül açıdan Rabbbine mutlak bağlılık bilinciyle ortaya çıkan teslimiyetin sürekli tecrübesini ifade etmektedir.  Dinler Tarihinde kulluğun muhatabı...

Hz. Peygamberin hayatındaki bir diğer önemli yönleri, en objektif haliyle, çoğulcu bir dünyada insan olarak tüm hayatı kolaylaştıran, en sivil haliyle, gerçek hayatta karşılığı olan, sağlaması herkesçe kolayca yapılarak geçerliliği bilimselliği ispatlanabilen her daim en tarafsız formlarla gözlemlenen, zengin, boyutlu...

Karşılaştırmalı Dinler Tarihi metodolojisine göre medeniyetlerdeki veya geleneklerdeki maddi unsurlar (söz gelişi sanat, mimari yapı, musiki, semboller) başkalarıyla mukayese edilirse değeri düşerken manevi unsurlar (mesela oruç, zekat, namaz, adet, kültürel değerler ) mukayese edilirse değerleri artmaktadır. Yahudiler ve Hıristiyanlar manevi...

Son Peygamber Mustafa (sav)’nın getirdiği ilahi vahiy, yaşadığı ilk tecrübeleri ve önerdiği dünya görüşü ile her çağda genç kalabilen, dinamik ve kendini yenileyebilen kural koyucu (normatif) mesajlar içermektedir. Zaten her inançta dinin kurucusu aynı zamanda, bir ahlak, dünya görüşü ve...

Dinler Tarihine göre dinlerde “fenomen” dediğimiz kutsal kişiler, objeler, imgeler, zamanlar, mekanlar, kutsal yazıların yanı sıra din kurucuları gibi hayati öneme sahip somut olgular bulunur. Bunlar içinde belki de Kutsal Varlık ile gerçek karşılaşmayı ve kutsal alem ile asli bağlantıyı...

Din Fenomenolojisine göre tarih, dinidir; din de tarihi bir olgudur. Her dinin kendi somut tarihsel haliyle bilhassa peygamberi veya din kurucusu tarafından şekillendirilen ilk formu, öncelikle en doğal haliyle bilinmesi gereklidir. Bu aynı zamanda önce tarihsel sonra teopolitik bir olguya...

Meydan okuyucu bir çağın tekno-dijital çoklu kimliklerine bürünmüş insanı kendisine “yeni bir insan türü” olarak şahsiyet kazandırma yolundadır. Bu yeni insan türü, dijital alem açsından akışkan, geçmişi kesici ve ezici olmak adına daima gelecek planlarında üstünlük hevesinde ve son derece...

Dengeyi, ölçüyü, tartıyı teslimiyetin aygıtları gören İslam’da adalet, bir erdem olarak, diğer inanç sistemlerinin aksine farklı boyutlara ayrılabilen ama hedef bütünlüğüne” sahip olarak çoklu yönleriyle (irfanî, kelamî, umumî ve fıkhî çehreleriyle) her zaman dinamik ve zenginleşen bir kavramdır. Dolayısıyla adalet,...

Hem ilk hem son, hem bölgesel hem evrensel, hem tarihsel açıdan yatay hem metafizik açıdan dikey hem tüm varlıkların hem de özel olarak insanın teslimiyet, mutlak bağımlılık ve kulluk izharını ifade edebilen yegane din olan İslam, öncelikle Kelime-i Tevhidin içeriğinde...

Dinler Tarihine göre teopolitik durum, üç boyutlu yeni bir kavram olarak öncelikle ilahiyatın (teolojik esaslarını veya dinin insana yönelik hükümlerini ve kanunlarını) veya masum ve ihlas dolu bir imanın bıraktığı izleri (fide-politik) veyahut bir mezhebin, ideolojik açıdan şekillendiği siyasetin genel...

Çağdaş Din Bilimlerinde teopolitik durum, yeni bir kavram olarak ilahiyatın (dinin temel kanunlarının) veya masum bir inancın siyasetinin (fide-politik) veya bir mezhebin, ideolojik açıdan şekillendiği siyasetinin genel adını oluşturmaktadır. Seküler anlamda bir politikacının veya bir devlet erkinin aldığı karar, fiziki...

Din tanımlama açısından temelde iki boyutludur; metafizik boyutuyla o, Eşsiz, Yüce ve Kadir Varlığa “boyun eğmek” yani iman etmek demektir. Din, ikinci boyutuyla ise birincisinin tabii sonucu olarak öncelikle fiziksel açıdan insanlara sonra tüm varlıklara en kozmopolit formlarıyla emaneti temin...

Dijital dinin dinamik şekilde etkileşim halindeki insanlardan oluşan topluluğu olarak dijital cemaat, son birkaç on yılında daha da belirgin hale gelmiştir. Anti-sosyalleştirici sanılan bir ortamda anlamlı birliktelikleri sosyal ağlar (network) yoluyla bağlayan dijital dünya, pek çok insanı, sanal arkadaşlıklar, aktif...

Günümüz Dinler Tarihi çalışmalarına göre dindarların tarihsel kimlikleri dijitalleşmekte ve bu yeni kimlik oluşumları onlara uygun sembol, sunum ve meydan okuyucu karakterleriyle yeni medya çağının en önemli meselelerinden birini oluşturmaktadır. Bu dönemde artık dijitalleşmiş din, merkezi rolde kimlik inşa edici...

İnternet, nispeten yeni bir teknolojik ilerleme olarak anlaşıldığı dönemlerde çevrimiçi ibadetler faaliyetleri, başlangıçta ister gerçek zamanlı sohbetlerde olsun ister açıklayıcı bültenler olarak olsun hala kutsal metinlere bağlı bir interaktif ilişki olarak anlaşılmaktaydı. Zaman içinde sanal alanların ibadet mekanı hatta “sanal...

1. Hicret, müşriklerin eliyle zorla bir kovulma, yenilgi, sığınma bir savrulma veya çaresiz ve rotasız bir kaçış değil; en sade ifadeyle Mekke’yi nübüvvetten mahrum bırakmak karanlığa en somut haliyle gömmektir… 2. Hicret göstermiştir ki Müşrik Mekke, Medine-i Nebinin alternatifi rakibi...

Bilgi çağının güç haline dönüştürdüğü internetin yaygın olarak kullanılmaya başlandığı 1990’ların ortalarında aynı zamanda bir başka kavram daha ortaya çıktı; “dijital din” veya ilk formuyla “siber din”, günümüzde yaygın kullanışıyla sanal din. Bu din hakkındaki yeni terimler, kısa zaman içinde...

Klasik mukayeseler dinler tarihinde daha çok farklılıkların, ana yapıların ve temel kavramların mukayesesini öne çıkarmaktaydı. Günümüz din biliminde Postmodern mukayese ise yeni bir anlayışla detayların karşılaştırılmasını, keskin ve kesin çizgilerden uzak ortak ve genel noktaların bilhassa benzerliklerin yüzleştirilmesini amaçlamaktadır. Postmodern...