Prof. Dr. Celal KIRCA

İnsanlar,  genellikle  gördükleri ve yaşadıkları olumsuzluklar karşısında “Neden  bu hallere düştük? “diye birbirlerine sorma ihtiyacı  hissederler, sonra da  cevabını yine  kendileri verirler. Verilen cevaplarda ise çoğu kez başkalarını suçlama ve havale etme tavrı görülür ve sonuçta  bu tavır, vicdanları rahatlatan ...

Prof. Dr. Adnan Ziyalar’ın, 1989 yılında Devlet Bakanlığı ve  Erciyes Üniversitesi tarafından  düzenlenen  “Türk Toplumu ve Gençlik Sempozyumu” nda sunduğu  “Aile-Gençlik İlişkileri” isimli tebliği. Geçen haftaki yazının devamı. g. Otorite kaybı, Aile-genç iletişimini olumsuz etkileyen çok önemli bir unsurdur. Atavik...

“Aile-gençlik ilişkisi”, dün olduğu kadar bugün de toplumumuzun en önemli sorunlarından biridir ve sorun olmaya da devam etmektedir. Bu sorunun tek değil, bir çok sebebi bulunmaktadır. Bu sebepler, çok iyi araştırılıp iyi tahlil edilmedikçe, doğru bir teşhis  konulamamakta, doğru teşhis...

Zihniyet, “bir toplumda  o toplumu oluşturan  fertlerdeki  düşünme biçimi, yöntemi  ve anlayışını” ifade eder.   Diğer bir  deyişle  “zihniyet, yerleşik düşünce kalıpları, değer yargıları, alışkanlıklar ve kültürel değerler gibi birçok değişkenin etkileşimiyle oluşan bir  düşünme tarzıdır.”  Bu düşünce tarzının temeline...

İnsan onurunu yaralayan, saygısını, şerefini ve  itibarını sarsan “iftira”, “Çamur at izi kalsın” anlayışına dayanır.  Zira iftira, “Bir kimseye asılsız olarak suç, günah yahut kusur sayılan bir söz, davranış veya nitelik isnat etmek” demektir.  Bu anlamın,  Kur’an’daki karşılığı, “ifk” ve...

İnsan; akıl, irade ve vicdan gibi yetilerle donatılmış sorumluluk sahibi sosyo-kültürel bir varlıktır. Bu sorumluluğun  ayet ve hadislerdeki karşılığı ise  “mes’ul” kavramıdır.  Ancak Ahzâb suresinin 72. Ayetinde  söz konusu bu sorumluluğun “ emanet” kavramıyla ifade edildiği   de görülmektedir.  Nitekim bu...

Sosyal hayatımızı bir aysberge benzetecek olursak,  bu buz dağının  görünen kısmında,  kadın ve  töre cinayetleri, aldatmalar, hileli satışlar, adam kayırmalar, gençler arasında da gittikçe yaygınlaşmakta olan madde bağımlılığı vs. gibi daha pek çok  olumsuz örneklerin bulunduğunu;  içki, kumar, zina gibi...

Kur’ân denilince ne anlıyoruz, zihnimizde ne gibi anlamlar canlanıyor? Zihnimizde canlanan  bu anlamların, Allah tasavvurumuzla bir ilişkisi var mı? Varsa bu ilişkinin niteliği nedir? Bu sorulara tarihi süreç içinde verilen cevap­lara bakıldığında Kur’ân tasavvurlarımızda bir problemin olduğu anlaşılıyor. Nitekim bu...

Sosyal ve ilmî faaliyetlere katılan insanların,  daha çok  neye  önem verdiklerini ve odaklandıklarını hep merak etmişimdir.  Bu nedenle de iştirak ettiğim ilmî toplantılarda   ve sosyal  içerikli  faaliyetlerde  buna özellikle dikkat ederdim. Yaptığım genel gözlemlerden  edindiğim intibaa,  kimi dinleyicilerin konuşmacıların kimliğine...

Her çağın  kendine özgü sosyal, kültürel, siyasî, iktisadî ve dinî sorunları olmuştur.  Bu sorunlardan her biri, diğerlerini de etkilemiş ve karmaşık bir ortamın  oluşmasına zemin  hazırlamıştır.  Dolayısıyla her   mezhep veya grup  böyle bir ortamda , kendi dinî yorumlarını ve  düşüncelerini...

Tıp ilmi, İslâm dini gelinceye kadar, bir takım sağlık kaidelerinin ve tecrübelerinin bir sanat olarak değerlendirildiği, tabiplerin usta-çırak usûlü ile yetiştirildiği ve dar anlamda hastalara çare arandığı bir mes­lekti. Fakat İslâm dini ile birlikte tıp ilmi, birden bire evrensel boyutlara...

Kur’ân’da insanların yaşadıkları tecrübelerle ilgili olarak yer alan bilgiler, tabiî ve sosyal kanunları da içer­ir. Kur’ân bunu, “sünnetullah” kavramı ile ifade eder. İnsanoğlu ise , kainatta var olan bu tabîî ve sosyal kanunları,  keşfetmeye, deneyimleri ile öğrenmeye ve açıklamaya çalışır....

Kur’ân’ın kendisine özgü  bir dil  yapısı ve üslubu mevcuttur. Lafızların seçilişi,   dizilişi ve seçilmiş lafızlarla anlamların  aktarılış biçimi, Kur’ân’ın eşsizliğini/ hem îcazını, hem de i’câzını ortaya koyar. Çünkü o, kaynağı itibariyle Allah’ın sözüdür ve her yönüyle mükemmellik taşır. İslâm hukukçularının...

Kur’an’ı anlamada kullanılan mantık türü ile ilgili olarak görüş beyan eden ve bu konuda Aristo mantığına eleştiride bulunan bir çok bilim adamının  olduğu görülmektedir. İmam Şâfiî, bu konuda ilk görüş beyan edenler arasında yer alır. Nitekim o, Aristo mantığının, Yunancanın...

İmam Gazzâlî, İslâm düşünce sistemine ve dinî ilimlere damgasını vuran nâdir şahsiyetlerden biridir. Çok yön­lü ve renkli bir ilmî kişiliğe sahip olan Gazzâlî’nin en belirgin özelliği, dinî ilimlere  yeni bir çehre kazandırması ve bu alanda yenilikçi bir anlayışa sahip olmasıdır. ...

Anılar, gelecek nesillere aktarılan en değerli kültür hazinelerimiz arasında yer alır. Zira sürekli değişim ve dönüşümün yaşandığı günümüz dünyasında gençlerimiz, bir önceki neslin yaşadıklarını yaşamıyor, bilakis yenilenen ve gelişen hayat şartlarına göre hayatlarını yaşıyor ve yaşamak istiyor. Bu genç nesil,...

İbadetler, Allah Teâlâ’nın koyduğu kurallara ve Hz. Peygamber’in uygulamalarına göre sırf Allah rızası için yapılan ve faydası da yapana ait olan kulluk göstergeleridir.  Dolayısıyla kulluğun Allah’a dönük yönüne ibadet, insana dönük  yönüne ahlak ve yeryüzüne dönük yönüne ise halifelik  adı...

Sevgi, “İnsanı bir şeye veya bir kimseye karşı yakın ilgi ve bağlılık göstermeye yönelten duygu” diye tanımlanır. Bunun için de yönlendirilmesi ve geliştirilmesi gereken bir duygudur.  Bu yönlendirme sayesinde Allah sevgisi, anne-baba sevgisi, eş ve çocuk sevgisi, vatan ve millet...

Merak, insanda fıtrî bir duygudur ve  “ Bir şeyi anlamak veya öğrenmek için duyulan istek” demektir. Bu nedenle insan, merak ettiği şeylerin  aslını ve iç yüzünü bilmek ve öğrenmek ister.  Zira “İnsan, özne olarak bilen bir varlıktır, bilmek ister… Kendini...

Şükür, insanın “Allah’tan veya insanlardan gelen nimet ve iyilikten dolayı minnettarlığını ifade etmesidir.” Ni’met de “bedel gözetilmeksizin yapılan iyilik” demektir.   Tahdîs-i ni’met ise bir şükür ifadesi olarak “yapılan iyiliği anlatma” anlamını ifade eder.  Dolayısıyla bir iyilikte, biri iyilik yapan,...

“Kur’an-bilim ilişkisi”, sahası, sınırları ve  konusu, genellikle lehinde ve aleyhinde olanların oluşturduğu kısmen fikrî ve kısmen de duygusal bir zeminde ele alınıp tartışıldığı için, sağlıklı  fikrî bir zemine yeterince oturtulamamış gibi bir görünüm arz eder. Özellikle Din ve dünya ayrımının,...

“Türkiye’de insanlar 6 saat televizyon izleyip 3 saat internete girerken sadece 1 dakikasını kitap okumaya ayırıyor. Kitap okumak Türk insanının ihtiyaç listesinde 235. sırada yer alıyor. En fazla kitap okuyan ülkelerin başında yüzde 21 oranıyla İngiltere ve Fransa var. Bun...

Biri miyop, diğeri de hipermetrop  olmak üzere iki önemli göz kusurundan söz edilir; bunlardan  miyobun uzağı; hipermetrobun  ise  yakını  iyi görememe kusuru olduğu  bilinir. Dolayısıyla sadece yakını iyi görüp uzağı iyi  görememek veya uzağı iyi  görüp yakını  iyi görememek, sağlıklı...

Bazı insanlar vardır,“ İşim rast gitmedi”  der, üzülür. Bazı insanlar vardır,  “Allah yardım etti, işim kolay oldu” der, sevinir ve şükreder. Kimi insan da Allah’ın  yaratılışta kendisine verdiği  akıl, zeka ve diğer yetilerini  görmemezlikten  gelerek, başarısını tıpkı Karun gibi elde...

İnsan, sâdece fizyolojik ihtiyaçlarının değil,  aynı zamanda psikolojik ihtiyaçlarının da karşılanmasını ve kendine ait  anlamlı bir hayatın olmasını ister. Anlamlı hayat, genellikle mutluluk içinde geçen hayat olarak algılanır. Zira insanoğlu, keder, elem ve acılardan ne kadar hoşlanmazsa; sevinç, mutluluk ve...

Ölen insanlara ait ruhların,  zaman zaman  dünyaya geldiği inancının, çok eskilere  dayandığı ve bir hayli de yaygın olduğu  görülüyor. Nitekim kimi insanların, “ölümden sonra ruhun yeniden insan bedenine girerek dünyaya tekrar gelmesi” demek olan  reenkarnasyona/ tenasühe inandıkları; kimi...

Bir akademisyen olarak  girdiğim sınıflarda öğrencilerime her zaman  “Sorunuz var mı?” derdim.  Bir gün yine  bu soruyu sorduğumda, öğrencilerimden  biri, “ Hocam, her defasında  sorun var mı, sorun var mı diye, niye sorup duruyorsunuz? Siz bizim bir sorumuzun olup olmadığını...

Tarım toplumunun sosyo-ekonomik ve sosyo-politik yapısının, sosyolojik tanımıyla “cemaatçi toplum” modeline, sanayi ve bilgi toplumlarının sosyo-ekonomik, sosyo-politik yapısının ise “cemiyetçi toplum” modeline dayandığı;  ekonomik, dinî ve siyasî alanlardaki yönetim biçimlerinin, kültür ve medeniyetlerin de bu yapıya uygun olarak şekillendirildiği görülüyor....

Toplum  içinde  yaşamak zorunda olan  insanın,  sosyal, kültürel, siyasî, iktisadî, dinî vs. gibi bir çok alanda genel geçer anlayışlarla belli bir oranda uyum içinde olduğu, fakat  kendine özgü bir hayat tarzının da  bulunduğu  görülüyor.  Bu hayat tarzı, kimi insan için...

Haya, “utanma, sıkılma, ar, namus, edep” olarak tanımlanır, bir başka ifade ile “Nefsin çirkin davranışlardan rahatsız olup onları terk etmesi” demektir. Nurettin Topçu bu duyguyu, onurun, haysiyetin insandaki bekçisi olarak, ifade eder. Ona göre “ Bu duygu sayesinde insan hem...